Bealach fada romhainn chun comhionannas a bhaint amach
Comhionannas inscne a bhaint amach, is croíphrionsabal agus cuspóir doshannta de chuid an Aontais é sin. Is ceannaire domhanda sinn, go deimhin: is tíortha de chuid an Aontais Eorpaigh iad 14 cinn de na 20 tír is fearr ar domhan maidir le comhionannas inscne. Tá go leor oibre le déanamh go fóill, áfach.
Tá mná fós faoi ghannionadaíocht i bpoist bhainistíochta, agus sa bhaile is orthusan atá an t-uallach oibre is mó, seachas ar na fir. Ba cheart níos mó oibre a dhéanamh chun go mbeidh an uile dhuine, agus a éagsúlaí atá siad, saor ó fhoréigean agus ó steiréitíopáil.
Chun an méid sin a athrú, tá réimse tionscnamh agus tograí curtha chun tosaigh ag an gCoimisiún le cuidiú chun an bealach a réiteach do shochaí inar féidir le gach duine maireachtáil faoi bhláth agus comhionannas deiseanna acu.
Foréigean ar bhonn inscne
Gach bliain san Eoraip maraíonn páirtí nó ball teaghlaigh breis agus 3,000 bean, agus déantar dochar don iliomad ban eile, sin nó déantar ciapadh orthu.
Is iomaí cineál foréigin in aghaidh na mban a bhíonn ann, idir foréigean fisiciúil, gnéasach nó síceolaíoch, chomh maith le mí-úsáid agus teacht i dtír eacnamaíoch. Tá méadú tagtha air i suíomhanna éagsúla, mar shampla sa láthair oibre agus ar líne, agus is in olcas atá sé ag dul mar gheall ar éifeachtaí na paindéime, coinbhleachtaí, agus athrú aeráide.
Foinsí: Mná na Náisiún Aontaithe, Eurostat, Gníomhaireacht an Aontais um Chearta Bunúsacha (FRA)
I measc na gcineálacha foréigean in aghaidh na mban tá:
- foréigean páirtí dlúthchaidrimh
- foréigean gnéasach
- banmharú
- gáinneáil ar dhaoine
- ciorrú ball giniúna ban
- foréigean ar líne nó foréigean atá éascaithe ag an teicneolaíocht
- pósadh leanaí nó pósadh éigeantais
In 2022 mhol an Coimisiún reachtaíocht nua chun íosleibhéal cosanta in aghaidh na gcineálacha sin foréigin a chinntiú ar fud an Aontais, is cuma an ar líne nó as líne a tharla sé. Tháinig Parlaimint na hEorpa agus na Ballstáit ar chomhaontú polaitiúil maidir leis an togra ón gCoimisiún an 6 Feabhra 2024.
Ina theannta sin, thug an tAontas i gcrích nós imeachta daingniúcháin Choinbhinsiún Chomhairle na hEorpa chun foréigean in aghaidh na mban agus foréigean teaghlaigh a chosc agus a chomhrac, is é sin Coinbhinsiún Iostanbúl.
Tháinig Coinbhinsiún Iostanbúl don Aontas i bhfeidhm an 1 Deireadh Fómhair 2023. Leis sin, tá an tAontas faoi cheangal anois ag caighdeáin chuimsitheacha uaillmhianacha chun foréigean in aghaidh na mban agus foréigean teaghlaigh a chosc agus a chomhrac.
An méid atá á dhéanamh ag an Aontas chun deireadh a chur leis an bhforéigean inscnebhunaithe
Feachtas: An cibearfhoréigean a chomhrac
Ar Lá Idirnáisiúnta um Dhíothú an Fhoréigin in aghaidh na mBan 2022, sheol an Institiúid Eorpach um Chomhionannas Inscne (EIGE) an feachtas #SafeSpaces. I gcomhar le healaíontóirí graifítí, le heagraíochtaí neamhrialtasacha, agus le hoifig Mhná na Náisiún Aontaithe sa Bhruiséil, nochtaíodh trí mhúrphictiúr i gcathracha Eorpacha, ar múrphictiúir iad a léirigh trí chineál foréigin in aghaidh na mban: an chibearstalcaireacht, an chibearbhulaíocht, agus an fhuathchaint inscnebhunaithe ar líne. Tá an feachtas bunaithe ar fhíric shimplí – táimid ar fad ag iarraidh mothú sábháilte sa bhaile, ar scoil, agus amuigh sa phobal – ach an bhfuilimid chomh sábháilte agus a shílimid? An bhfuil an bhean nó an cailín in aice linn sábháilte?
Neamhionannais sa mhargadh saothair
Tá mná faoi ró-ionadaíocht fós i bpoist ar phá íseal agus faoi ghannionadaíocht i bpoist chinnteoireachta. Sa mhullach air sin, tá mná san Aontas fós ag saothrú níos lú airgid ná fir, agus de réir mar a théann siad anonn in aois, méadaíonn an bhearna phá idir na hinscní.
Léiríonn na staitisticí gur mná den chuid is mó a dhéanann poist áirithe.
-
San Aontas, is mná iad 95% de na glantóirí agus cúntóirí in áiteanna cónaithe príobháideacha
-
Is mná iad formhór na múinteoirí (72%) agus na n-oibrithe cúraim sláinte (78%)
Foinsí: EIGE, Eurostat (staitisticí faoin múinteoireacht, figiúirí maidir le hoibrithe cúraim sláinte)
Tá steiréitíopaí inscne greanta go mór inár gcultúr agus is bunchúis le neamh-chomhionannais inscne iad.
Feachtas de chuid an Aontais: Dul i ngleic le steiréitíopaí inscne
Cén inscne is túisce a thagann chun cuimhne nuair a smaoiníonn tú ar bhréagán faoi leith, jab faoi leith, spórt faoi leith, nó dath faoi leith fiú? Bíonn steiréitíopaí agus claontaí inscne greanta in intinn na ndaoine ó aois an-óg – cé nach dtugaimid faoi ndeara iad, bíonn tionchar acu orainn ar fad. Tá steiréitíopaí ann do mhná, fir, cailíní agus buachaillí, agus is féidir leo srian a chur ar ár gcumais agus ar ár mianta réimse staidéir nó oiliúna a roghnú, gairm bheatha a shaothrú, agus roghanna simplí a dhéanamh cosúil le caitheamh aimsire a roghnú. Tá sé thar am dúinn athmhachnamh a dhéanamh ar ár ndearcadh agus steiréitíopaí inscne a cheistiú!
Cothromaíocht oibre is saoil
Léiríonn an taighde gur mná a dhéanann an ceann trom den obair chúraim agus den obair tí sa bhaile, le hais na bhfear.
Déantar freagrachtaí cúraim agus tí a roinnt go míchothrom idir fir agus mná, rud a d’fhéadfadh na deiseanna fostaíochta atá ar fáil do mhná a laghdú, nó mná a ghríosú chun jabanna páirtaimseartha a fháil a thugann níos mó solúbthachta dóibh, ach a mbíonn pá níos ísle ag gabháil leo. De réir Eurostat, ag deireadh 2022 ba oibrithe páirtaimseartha a bhí i 48% de na mná i ngairmeacha bunúsacha, le hais 19% de na fir.
Chun dul i ngleic leis sin, ghlac an tAontas raon treoracha lena dtugtar isteach cearta íosta saoránach le go mbeidís in ann saol oibre agus saol príobháideach araon a bheith acu. Meastar go ndéanfar freagrachtaí cúraim a roinnt idir mná agus fir ar bhealach níos fearr idir dá bharr sin.
Féach reachtaíocht an Aontais maidir le cothromaíocht oibre is saoil
Gníomhaíochtaí de chuid an Aontais chun an chothromaíocht oibre is saoil a chur chun cinn
Conair i dtreo comhionannas iomlán inscne a bhaint amach
Níor bhain an tAontas comhionannas iomlán inscne amach go fóill, ach tá dul chun cinn déanta, rud a léirítear in Innéacs Comhionannais Inscne 2023. Den chéad uair, bhain an tAontas 70.2 pointe (as 100) amach – an t-ardú bliain i ndiaidh bliana ab fhearr ó tugadh an t-innéacs isteach in 2013. Is é is aidhm don Aontas 100 pointe a bhaint amach, rud a chiallódh go bhfuil comhionannas iomlán idir mná agus fir bainte amach ag an Aontas.
An Straitéis maidir le Comhionannas Inscne 2020-2025
Chun dul chun cinn suntasach a dhéanamh i dtreo Eoraip atá cothrom ó thaobh inscne de, ghlac an Coimisiún an Straitéis maidir le Comhionannas Inscne in 2020.
Leis an straitéis féachtar leis an méid seo a leanas a dhéanamh:
- deireadh a chur leis an bhforéigean inscnebhunaithe
- cur in aghaidh steiréitíopaí inscne
- na bearnaí inscne sa mhargadh saothair a líonadh
- rannpháirtíocht chothrom a bhaint amach thar na hearnálacha éagsúla den gheilleagar
- cothromaíocht inscne a bhaint amach sa chinnteoireacht pholaitiúil agus eacnamaíoch
Leis an straitéis leagtar amach an fhís, na cuspóirí beartais agus na gníomhaíochtaí atá de dhíth le dul chun cinn fónta a dhéanamh i dtaca leis an gcomhionannas inscne san Eoraip. Gach bliain eisíonn an Coimisiún tuarascáil maidir le comhionannas inscne san Aontas ina ndéantar athbhreithniú ar an staid ag a bhfuil an tAontas agus a Bhallstáit maidir le comhionannas inscne, agus cuirtear i dtábhacht éachtaí an Aontais sna cúig phríomhréimse sin.
Go dtí seo faoin straitéis sin, tá an tAontas tar éis an méid seo a leanas a dhéanamh:
- ghlac sé bearta ceangailteacha maidir le trédhearcacht pá
- ghlac sé treoir maidir le cothromaíocht inscne ar bhoird chorparáideacha
- d’aontaigh sé do Choinbhinsiún Iostanbúl maidir le foréigean in aghaidh na mban agus foréigean teaghlaigh a chosc agus a chomhrac
- mhol sé Straitéis Eorpach um Chúram agus spriocanna nua maidir le hoideachas agus cúram na luath-óige chun feabhas a chur ar rannpháirtíocht na mban sa mhargadh saothair.
Ina theannta sin tá na nithe seo a leanas déanta ag an gCoimisiún:
- chuir sé togra chun tosaigh le haghaidh treoir maidir le foréigean in aghaidh na mban agus foréigean teaghlaigh a chomhrac
- bhunaigh sé líonra maidir le foréigean inscnebhunaithe agus foréigean teaghlaigh a chosc
- rith sé feachtas chun dul i ngleic le steiréitíopaí inscne
Dul chun cinn a chothú
De réir na tuarascála is déanaí maidir le comhionannas inscne a foilsíodh in 2023, beidh sé ina phríomhdhúshlán as seo amach a chinntiú go mbíonn na deiseanna céanna ag gach duine tairbhe a bhaint as an aistriú glas agus as an aistriú digiteach. Faoi láthair, tá mná agus cailíní fágtha ar leataobh i dtaca le deiseanna atá ar fáil san earnáil sin, go príomha de bharr steiréitíopaí inscne atá fréamhaithe go domhain agus a chuireann bac orthu gairm bheatha a shaothrú san eolaíocht agus sa teicneolaíocht.
Chun dul chun cinn a dhéanamh, tá sé tábhachtach gné an chomhionannais inscne a áireamh i ngach réimse beartais, ag gach leibhéal, agus ag gach céim den cheapadh beartais chun aghaidh a thabhairt ar riachtanais, dúshláin, agus deiseanna sonracha d’fhir agus do mhná. Ina theannta sin beidh sé ríthábhachtach rannpháirtíocht na mban i dtoghcháin Pharlaimint na hEorpa 2024 a chur chun cinn, toisc go bhfuil sé fíor-riachtanach go mbeadh mná i láthair sa reachtas agus sa cheannaireacht chun léiriú níos cruinne den tsochaí a thabhairt agus chun feabhas a chur ar an gceapadh beartais.
Tá infheistíocht á déanamh ag an gCoimisiún i dtodhchaí ina mbeidh an comhionannas inscne i réim freisin. Tugtar tacaíocht agus cistiú do thionscadail a bhaineann leis an gcomhionannas inscne trí roinnt clár de chuid an Aontais, mar shampla an Clár um Shaoránaigh, Comhionannas, Cearta agus Luachanna (CERV) agus cláir chistithe chomhtháthaithe de chuid an Aontais.
Tionscadal: Comhionannas inscne sa taighde
D’ainneoin go bhfuil mná ag baint éachtaí eolaíocha amach le blianta fada, tá siad fós go mór faoi ghannionadaíocht sa taighde agus sa saol acadúil eolaíoch. Trí úsáid na bPleananna um Chomhionannas Inscne a chur chun cinn, bhí sé mar aidhm ag an tionscadal SUPERA, a fuair maoiniú ón Aontas, aghaidh a thabhairt ar na neamh-chomhionannais, na steiréitíopaí agus an t-idirdhealú a chuireann leis an easnamh seo. Mar thoradh air sin, tá roinnt institiúidí ar fud an Aontais tosaithe cheana féin ar a mbearna inscne a dhúnadh.
Tá sé de cheangal ar thíortha an Aontais Cairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh a chomhlíonadh agus dlí an Aontais á chur i bhfeidhm acu. Is é bunreacht do thíre féin a thugann cosaint do chearta bunúsacha, de ghnáth. Má bhraitheann tú go bhfuil sárú á dhéanamh ar do chearta comhionannais, féach conas is féidir leat gearán a dhéanamh ar an leibhéal náisiúnta.