REPowerEU in een oogopslag
De Europese Commissie voert het plan REPowerEU uit als reactie op de problemen op de wereldwijde energiemarkt als gevolg van de Russische invasie in Oekraïne.
REPowerEU is in mei 2022 van start gegaan en helpt de EU om
- energie te besparen
- schone energie te produceren
- haar energievoorziening te diversifiëren
Dankzij REPowerEU hebben we EU-burgers en -bedrijven beschermd tegen energietekorten, Oekraïne ondersteund door de Russische oorlogskas te verzwakken en de overgang naar schone energie versneld. Onze gezamenlijke inspanningen worden voortgezet en Europa is nu beter voorbereid en verenigd dan ooit.
De poging van Poetin om Europa te chanteren met energie is mislukt.
Door samen op te treden, heeft de EU:
- haar afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen verminderd
- bijna 20% van haar energieverbruik bespaard
- een gasprijsplafond en een wereldwijd olieprijsplafond ingevoerd
- de extra uitrol van hernieuwbare energie verdubbeld
Onze energievoorziening diversifiëren
Toen Rusland Oekraïne binnenviel, werd het nog duidelijker dat de EU alternatieve manieren nodig had om haar energievoorziening te waarborgen. Hoewel sommige van oudsher meer Russisch gas invoerden dan andere, zouden alle lidstaten gezamenlijk de gevolgen van mogelijke verstoringen ondervinden. Daarom is het absoluut noodzakelijk dat alle lidstaten bereid zijn gas te delen met hun buren indien dat nodig is.
Sinds september 2022 is Russisch gas goed voor slechts 8% van al het gas dat via pijpleidingen in de EU wordt ingevoerd, tegenover 41% in augustus 2021.
Met het REPowerEU-plan slagen we erin onze energievoorziening te diversifiëren, voornamelijk door:
- overeenkomsten met andere landen buiten de EU voor invoer via pijpleidingen
- investeringen in de gezamenlijke aankoop van vloeibaar aardgas (LNG)
- strategische partnerschappen met Namibië, Egypte en Kazachstan om een veilige en duurzame levering van hernieuwbare waterstof te waarborgen
- afspraken tussen de EU, Egypte en Israël om aardgas naar Europa te exporteren
De EU moet haar energievoorziening niet alleen voor de komende winter, maar ook voor de komende jaren veiligstellen. Daarom richten onze partnerschappen zich op het opbouwen van een groenere toekomst, op weg naar klimaatneutraliteit.
De infrastructuur die we vandaag voor gas gebruiken, kan in de toekomst worden gebruikt voor schone waterstof. Onze investeringen vandaag zijn ook investeringen in het koolstofvrij maken van onze economie in de toekomst.
Betaalbare energievoorziening waarborgen
Het EU-energieplatform, dat in april 2022 werd opgericht, speelde een cruciale rol bij de diversificatie van onze energievoorziening in 2022. Het platform helpt het optreden van de EU en de onderhandelingen met externe gasleveranciers te coördineren om te voorkomen dat EU-landen elkaar de pas afsnijden. Het platform zet ook het gewicht van de interne markt van de EU in om betere voorwaarden te creëren voor alle consumenten in de EU.
Na de grootschalige Russische invasie van Oekraïne heeft de EU gemeenschappelijke gasaanbestedingen voorgesteld om ervoor te zorgen dat Europeanen toegang hebben tot betaalbare energie en om verstoringen van de energievoorziening te voorkomen. Daardoor konden we als Europeanen samen een deel van ons gas aankopen en niet met elkaar concurreren om het schaarse aanbod.
In mei 2023 slaagde de EU erin offertes aan te trekken van in totaal 25 leveranciers, wat overeenkomt met meer dan 13,4 miljard kubieke meter (m³) gas. Dit is ruimschoots meer dan de 11,6 miljard m³ aan gezamenlijke vraag die EU-bedrijven via de eerste aanbesteding (in het kader van het AggregateEU-mechanisme) hebben ingediend. EU-bedrijven zullen nu rechtstreeks met de leveranciers kunnen onderhandelen over de voorwaarden van de leveringscontracten. Eind 2023 volgen nog vier aanbestedingen.
Nieuwe regels voor gasopslag
Om stroomuitval en stroomtekorten te voorkomen, zijn de EU-landen overeengekomen om de gasopslag vóór de winter aan te vullen.
- De vorig jaar overeengekomen EU-doelstelling was om uiterlijk op 1 november 2022 te voorzien in 80% van de capaciteit aan ondergrondse gasopslag.
Door samen te werken, overtroffen de EU-landen dit, met 95% van de opslagcapaciteit. - De doelstelling voor de komende winters is om uiterlijk op 1 november van elk jaar 90% van de opslagcapaciteit te gebruiken.
- Dit jaar heeft de EU haar doelstelling van 90% al medio augustus gehaald.
Energie besparen
Energiebesparing is de goedkoopste, veiligste en schoonste manier om onze afhankelijkheid van de invoer van fossiele brandstoffen uit Rusland te verminderen. Europese burgers, bedrijven en bedrijven hebben hieraan bijgedragen.
Op EU-niveau hebben de lidstaten ingestemd met de voorstellen van de Commissie om het gasgebruik in de hele EU de afgelopen winter met 15% te verminderen.
Alle EU-landen zijn overeengekomen hun gasverbruik met ten minste 15% te verminderen
Tussen augustus 2022 en maart 2023 daalde de vraag naar gas met 18%, waarmee de doelstelling werd overschreden.
De vrijwillige doelstelling om de vraag naar gas te verminderen is in maart 2023 door de lidstaten met een extra jaar verlengd, zoals voorgesteld door de Commissie.
Ingrijpen in de gasprijzen
De gasprijzen in Europa zijn vandaag lager dan vóór de Russische invasie van Oekraïne, deels dankzij de gecoördineerde Europese respons in het kader van REPowerEU. En Europa investeert nu zoals nooit eerder in schone energie en energieonafhankelijkheid.
Toch zijn de EU-landen overeengekomen de gasprijspieken te beperken om de burgers en de economie te beschermen. Er wordt een prijsplafond voor gastransacties toegepast wanneer en indien de gasprijzen een uitzonderlijk niveau bereiken.
Dit marktcorrectiemechanisme is tijdelijk en blijft van kracht tot februari 2024.
Het afgelopen jaar zijn we erin geslaagd onze productie en capaciteit te verhogen door:
- voor het eerst meer elektriciteit op te wekken uit wind- en zonne-energie dan uit gas
- een record van 41 GW aan nieuwe zonne-energiecapaciteit te installeren
- de windenergiecapaciteit met 16 GW te verhogen
- 39 % van onze elektriciteit uit hernieuwbare bronnen te betrekken
Wij zijn van plan de uitrol van hernieuwbare energie voort te zetten en verwachten dat onze capaciteit in 2023 verder zal toenemen, waarbij nog eens 12 miljard m³ gas wordt vervangen door hernieuwbare energiebronnen.
In maart 2023 heeft de EU overeenstemming bereikt over strengere wetgeving om haar capaciteit voor hernieuwbare energie te vergroten, waarbij het bindende streefcijfer van de EU voor 2030 wordt opgetrokken tot 42,5%, met de ambitie om 45% te bereiken. Dit zou het huidige aandeel hernieuwbare energie in de EU bijna verdubbelen.
Om deze schone transitie te ondersteunen, moeten we onze eigen industrie beter ondersteunen, van waterstof- tot chemische industrie, van biotechnologie tot nanotechnologie. Om dit plan te verwezenlijken, hebben wij in februari 2023 een Green Deal-plan voor de industrie voor Europa voorgesteld.
Hoe REPowerEU wordt gefinancierd
Het REPowerEU-plan vereist enorme investeringen en hervormingen. We maken bijna 300 miljard euro vrij, ongeveer 72 miljard euro aan subsidies en ongeveer 225 miljard euro aan leningen. De faciliteit voor herstel en veerkracht vormt de kern hiervan.
Dit bedrag omvat ongeveer 10 miljard euro voor ontbrekende schakels voor gas en LNG, zodat geen enkele lidstaat in de kou blijft, en tot 2 miljard euro voor olie-infrastructuur om een einde te maken aan de leveringen van Russische olie. De rest van de financiering (95% daarvan) zal de transitie naar schone energie versnellen en opschalen.
- middelen van het cohesiebeleid
- het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling
- de Connecting Europe Facility
- het Innovatiefonds
- nationale en EU-financiering ter ondersteuning van REPowerEU-doelstellingen
- nationale begrotingsmaatregelen
- particuliere investeringen
- de Europese Investeringsbank
Volgende stappen
Dankzij de vooruitgang die we het afgelopen jaar hebben geboekt, konden we deze winter (2022/2023) in een goede positie afsluiten, zonder gastekorten, en kunnen we het volgende navulseizoen starten vol vertrouwen en met een halfvolle opslag.
Maar we mogen niet de illusie hebben dat de komende maanden gemakkelijk worden, zolang Rusland zijn brutale invasie van Oekraïne voortzet en zijn energievoorziening als wapen gebruikt.
Daarom zullen we ons concentreren op de verdere uitvoering van het REPowerEU-plan, namelijk
- Nieuwe nationale REPowerEU-stappen in het kader van de geactualiseerde faciliteit voor herstel en veerkracht
- Sterker inzetten op decarbonisatie van de industrie
- Nieuwe wetgeving voor een snellere uitrol van hernieuwbare energie besluiten en uitvoeren
- Investeringen in energie-infrastructuur en interconnecties
- Regelgeving voor meer energie-efficiëntie
- Een modern regelgevingskader voor waterstof, en een waterstofversneller
Tijdlijn
- 10 mei 2023
Start van de eerste aanbesteding voor gezamenlijke gasaankopen in het kader van het EU-energieplatform
- 25 april 2023
Commissie doet eerste oproep aan bedrijven om gezamenlijk gas in te kopen
- 30 maart 2023
De Raad en het Europees Parlement bereiken een voorlopig akkoord over de richtlijn hernieuwbare energie.
- 14 december 2022
Het Europees Parlement en de Raad bereiken een politiek akkoord over de financiering van REPowerEU, dat de lidstaten in staat stelt REPowerEU-hoofdstukken in hun herstel- en veerkrachtplannen op te nemen.
- 9 december 2022
Er wordt een nieuwe industriële alliantie opgericht om de zonne-energiecapaciteit en de energiezekerheid van de EU te vergroten.
- 9 november 2022
De Commissie bespoedigt de groene transitie weg van Russisch gas door sneller vergunningen voor hernieuwbare energie te verlenen.
- 26 juli 2022
Op basis van het voorstel van de Commissie bereikt de Raad een akkoord om te zorgen voor een ordelijke en gecoördineerde vermindering van het gasverbruik in de hele EU ter voorbereiding van de komende winter.
- 20 juli 2022
Gas besparen om de winter goed door te komen: de Commissie stelt een gasvraagreductieplan voor om EU voor te bereiden op verminderde toelevering.
- 18 juli 2022
De EU en Azerbeidzjan ondertekenen een nieuw memorandum van overeenstemming over een strategisch partnerschap op het gebied van energie, dat de basis legt voor een langetermijnpartnerschap inzake energie-efficiëntie en schone energie. Hierdoor zal de capaciteit van de zuidelijke gascorridor worden verdubbeld. Deze zal de EU tegen 2027 jaarlijks minstens 20 miljard kubieke meter gas leveren.
- 15 juli 2022
De Commissie keurt IPCEI Hy2Tech goed, het allereerste “belangrijke project van gemeenschappelijk Europees belang” in de waterstofsector. Het project is gericht op de ontwikkeling van innovatieve technologieën voor de waterstofwaardeketen om industriële processen en mobiliteit koolstofvrij te maken. Er zijn 35 bedrijven en 41 projecten uit 15 lidstaten bij betrokken.
- 27 juni 2022
Er worden nieuwe regels voor gasopslag vastgesteld. Zij zullen de gasleveringszekerheid in de EU versterken met het oog op de komende winters. De nieuwe regels vereisen dat de EU-lidstaten de opslagfaciliteiten tot 80% van hun capaciteit opvullen tegen november van dit jaar, en tot 90% in de daaropvolgende jaren.
- 23 juni 2022
De EU en Noorwegen komen overeen hun partnerschap te verdiepen om de gasvoorziening op korte en lange termijn te verhogen, de hoge energieprijzen aan te pakken en de samenwerking op het gebied van schone energie, onder meer op het gebied van waterstof, te versterken.
- 17 juni 2022
De EU, de Verenigde Staten en 11 andere landen lanceren het energietraject voor het mondiale methaanpact om de methaanemissiereducties in de olie- en gassector aan te jagen en zo zowel de klimaatvooruitgang als de energiezekerheid te bevorderen.
- 15 juni 2022
De EU, Egypte en Israël ondertekenen een trilateraal memorandum van overeenstemming voor de uitvoer van aardgas naar Europa. Aardgas uit Israël, Egypte en andere regio’s in het oostelijke Middellandse Zeegebied wordt naar Europa verscheept via de Egyptische LNG-exportinfrastructuur.
- 25 mei 2022
De Commissie richt taskforce EU-Energieplatform op om alternatieve energievoorziening veilig te stellen.
- 18 mei 2022
De Commissie presenteert REPowerEU, een plan om de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen snel te verminderen en de groene transitie snel vooruit te helpen.