Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi

Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi

Id-Direttiva (UE) 2020/1828 dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi għandha l-għan li tiżgura li l-konsumaturi jkunu jistgħu jipproteġu l-interessi kollettivi tagħhom fl-UE permezz ta’ azzjonijiet rappreżentattivi, l-azzjonijiet legali mressqa minn entitajiet rappreżentattivi (l-hekk imsejħa entitajiet kwalifikati). Hi tipprevedi li l-pajjiżi kollha tal-UE għandhom fis-seħħ mekkaniżmu ta’ azzjonijiet rappreżentattivi. Id-Direttiva ttejjeb l-aċċess tal-konsumaturi għall-ġustizzja filwaqt li tipprevedi wkoll salvagwardji xierqa biex tiġi evitata litigazzjoni abbużiva.

L-azzjonijiet rappreżentattivi huma azzjonijiet imressqa minn entitajiet kwalifikati quddiem il-qrati nazzjonali jew l-awtoritajiet amministrattivi f’isem gruppi ta’ konsumaturi biex ifittxu miżuri ta’ inġunzjoni (jiġifieri biex iwaqqfu l-prattiki illegali tan-negozjant, b’mod simili għal dak li ġie previst mid-Direttiva 2009/22/KE dwar l-Inġunzjonijiet), miżuri ta’ rimedju (bħal rifużjoni, sostituzzjoni, tiswija) jew kemm miżuri ta’ inġunzjoni kif ukoll ta’ rimedju.

Id-Direttiva għandha l-għan li tipproteġi l-interessi kollettivi tal-konsumaturi f’ħafna oqsma tal-liġi u s-setturi ekonomiċi, bħall-protezzjoni tad-data, is-servizzi finanzjarji, l-ivvjaġġar u t-turiżmu, l-enerġija u t-telekomunikazzjoni. Id-Direttiva se tapplika għal azzjonijiet rappreżentattivi mressqa kontra prattiki illegali (ksur) min-negozjanti kif previst fir-regoli tal-UE elenkati fl-Anness I tagħha. Tista’ ssib il-modifiki kollha għall-Anness I fl-Eur-lex.  L-Istati Membri jistgħu jiddeċiedu wkoll li japplikaw il-mekkaniżmu ta’ azzjonijiet rappreżentattivi previst mid-Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi f’oqsma oħra tal-liġi jew f’kull qasam tal-liġi.

Il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea għad-Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi kienet parti mir-Reviżjoni tal-liġi tal-konsumatur tal-UE. 

Dwar xiex inhi d-Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi?

Il-globalizzazzjoni u d-diġitalizzazzjoni żiedu r-riskju li għadd kbir ta’ konsumaturi jġarrbu ħsara mill-istess prattika illegali jew simili għaliha. Prattiki abbużivi fuq skala kbira, bħall-użu mifrux mill-banek ta’ termini kuntrattwali inġusti f’kuntratti ipotekarji jew kanċellazzjonijiet massivi ta' vjaġġi u ta’ titjiriet mingħajr rimborż matul il-pandemija huma biss xi eżempji ta’ każijiet fejn l-interessi kollettivi tal-konsumaturi tal-UE setgħu ġew affettwati.

Madankollu, il-konsumaturi affettwati jistgħu jħossuhom bla setgħa u joqogħdu lura milli jieħdu azzjonijiet legali. Dawn jistgħu jiġu kkonfrontati b’ostakli bħall-inċertezza dwar id-drittijiet tagħhom jew dwar liema mekkaniżmi proċedurali huma disponibbli, in-nuqqas ta’ rieda psikoloġika li jieħdu azzjoni jew il-bilanċ negattiv tal-ispejjeż mistennija meta mqabbla mal-benefiċċji tal-azzjoni individwali. Għalhekk huma meħtieġa mekkaniżmi ta’ rimedju kollettiv, bħal dak previst mid-Direttiva (UE) 2020/1828 biex jingħelbu l-ostakli li jiffaċċjaw il-konsumaturi f’azzjonijiet individwali. Dawn il-mekkaniżmi jikkontribwixxu wkoll għal kompetizzjoni aktar ġusta peress li joħolqu kundizzjonijiet ekwi għall-kummerċjanti li joperaw fis-suq intern tal-UE. Dawn jista’ jkollhom effett qawwi ta’ deterrenza fuq negozjanti diżonesti.

Min iressaq azzjonijiet rappreżentattivi u għal xiex?

Il-konsumaturi kkonċernati mill-istess prattika illegali tal-kummerċjant jew prattika illegali simili huma rappreżentati minn entità kwalifikata, organizzazzjoni tal-konsumatur jew korp pubbliku, li jaġixxi bħala parti rikorrenti, fl-interessi tal-konsumaturi u f’isimhom.

Il-konsumaturi individwali kkonċernati minn azzjoni rappreżentattiva mhumiex rikorrenti, iżda jenħtieġ li jkunu intitolati li jibbenefikaw minn dik l-azzjoni.

F’azzjoni rappreżentattiva għal miżuri ta’ rimedju, il-benefiċċji għandhom jiġu fil-forma ta’ rimedji, bħal kumpens, tiswija, sostituzzjoni, tnaqqis fil-prezz, terminazzjoni tal-kuntratt jew rimborż tal-prezz imħallas, kif xieraq u kif disponibbli skont il-liġi tal-Unjoni jew dik nazzjonali skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi ta’ kull każ. F’azzjoni rappreżentattiva għal miżuri ta’ inġunzjoni, il-benefiċċju għall-konsumaturi kkonċernati jkun il-waqfien jew il-projbizzjoni ta’ prattika li tikkostitwixxi ksur.

Il-konsumaturi jistgħu jibbenefikaw ukoll minn soluzzjonijiet kollettivi li jistgħu jintlaħqu bejn l-entità kwalifikata li tressaq l-azzjoni legali u n-negozjant konvenut. 

L-azzjonijiet rappreżentattivi jistgħu jkunu domestiċi, mibdija minn entità kwalifikata fl-istess Stat Membru fejn tkun ġiet iddeżinjata jew transfruntiera, mibdija fi Stat Membru differenti minn dak fejn tkun iddeżinjata l-entità kwalifikata.

Meta entità kwalifikata tressaq azzjoni rappreżentattiva fl-Istat Membru li fih tkun iddeżinjata, dik l-azzjoni rappreżentattiva għandha titqies bħala domestika anki jekk titressaq kontra negozjant domiċiljat fi Stat Membru ieħor u anki jekk il-konsumaturi minn diversi Stati Membri jkunu rappreżentati f’dik l-azzjoni rappreżentattiva.

Id-Direttiva tagħmilha possibbli wkoll għal entitajiet li jirrappreżentaw konsumaturi minn Stati Membri differenti biex jingħaqdu flimkien f’azzjoni rappreżentattiva waħda.

Fil-25 ta’ Ġunju 2023, id-Direttiva bdiet tapplika fil-livell nazzjonali. Madankollu, s’issa mhux l-Istati Membri kollha tal-UE ttrasponew id-Direttiva. Tista’ tikkonsulta s-sitwazzjoni attwali tan-notifika tal-miżuri ta’ traspożizzjoni mill-Istati Membri lill-Kummissjoni Ewropea fl-Eur-lex.

Jekk jogħġbok ara l-lista tal-entitajiet kwalifikati li jistgħu jressqu azzjonijiet transfruntiera, kif innotifikat mill-Istati Membri tal-UE lill-Kummissjoni Ewropea.

L-Istati Membri jippubblikaw il-listi ta’ entitajiet kwalifikati li jistgħu jressqu azzjonijiet rappreżentattivi domestiċi fil-livell nazzjonali, fis-siti web nazzjonali tagħhom. 

Il-konsumaturi kif jesprimu r-rieda tagħhom li jkunu rappreżentati fl-azzjoni?

Il-konsumaturi kkonċernati mill-azzjoni se jiġu infurmati dwar l-azzjonijiet rappreżentattivi li ġejjin, li għaddejjin u li ngħalqu.

Il-konsumaturi se jibbenefikaw awtomatikament, kif previst mir-regoli nazzjonali, mill-eżiti ta’ azzjonijiet għal miżuri ta’ inġunzjoni. Madankollu, ikollhom bżonn jagħmlu għażla konxja dwar jekk jixtiqux jiġu rappreżentati u sussegwentement jibbenefikaw mill-eżitu tal-azzjonijiet rappreżentattivi għal rimedju.

Fil-prinċipju, l-Istati Membri għandhom l-għażla li jipprevedu mekkaniżmu ta’ inklużjoni fakultattiva, jew mekkaniżmu ta’ esklużjoni fakultattiva, jew taħlita tat-tnejn.

F’mekkaniżmu ta’ inklużjoni fakultattiva, huma biss dawk il-konsumaturi li espliċitament esprimew ix-xewqa tagħhom li jkunu rappreżentati li se jibbenefikaw mill-azzjoni. F’mekkaniżmu ta’ esklużjoni fakultattiva, il-konsumaturi kollha li f’isimhom l-entità kwalifikata ddeċidiet li tressaq l-azzjoni se jkunu rappreżentati u marbuta bl-eżiti tagħha, sakemm ma jesprimux espliċitament ix-xewqa tagħhom li jiġu esklużi mill-azzjoni. Hu f’idejn l-Istati Membri li jiddeċiedu f’liema stadju tal-azzjoni l-konsumaturi individwali se jkunu jistgħu jeżerċitaw id-dritt tagħhom ta’ inklużjoni jew esklużjoni fakultattiva fir-rigward tal-azzjoni rappreżentattiva.

Kif jiġu ffinanzjati l-azzjonijiet rappreżentattivi?

L-azzjonijiet rappreżentattivi jistgħu jiġu ffinanzjati minn fondi pubbliċi jew privati.

Skont id-Direttiva, l-Istati Membri għandhom jipprovdu lill-entitajiet kwalifikati bl-assistenza rilevanti biex jiżguraw li jkunu jistgħu jeżerċitaw b’mod effettiv id-dritt tagħhom li jressqu azzjonijiet rappreżentattivi. Huma jistgħu, pereżempju, jipprevedu finanzjament pubbliku, inkluż appoġġ strutturali għal entitajiet kwalifikati, jillimitaw it-tariffi tal-qorti jew amministrattivi applikabbli, jew jiżguraw aċċess għal għajnuna legali. L-Istati Membri jistgħu jippermettu wkoll lill-entitajiet kwalifikati jitolbu lill-konsumaturi li esprimew ix-xewqa tagħhom li jkunu rappreżentati minn entità kwalifikata f’azzjoni rappreżentattiva speċifika għal miżuri ta’ rimedju biex iħallsu tariffa modesta għad-dħul jew imposta simili.

Meta l-Istati Membri jippermettu l-finanzjament tal-azzjonijiet rappreżentattivi minn finanzjaturi li mhumiex parti għal dawn l-azzjonijiet (l-hekk imsejjaħ Finanzjament minn Partijiet Terzi), jeħtieġ li jiżguraw li jiġu evitati kunflitti ta’ interess. Huma jridu jiżguraw ukoll li l-finanzjament minn partijiet terzi li għandhom interess ekonomiku fit-tressiq jew l-eżitu tal-azzjoni rappreżentattiva għal miżuri ta’ rimedju ma jiddevjax l-azzjoni rappreżentattiva lil hinn mill-protezzjoni tal-interessi kollettivi tal-konsumaturi.

Min jiddeċiedi dwar il-modalitajiet proċedurali tal-azzjonijiet rappreżentattivi nazzjonali?

Id-Direttiva hija bbażata fuq il-prinċipju, b’marġni ġust ta’ diskrezzjoni f’idejn l-Istati Membri dwar kif jimplimentawha. Pereżempju, l-Istati Membri jistgħu jagħżlu jekk l-azzjonijiet rappreżentattivi jistgħux jitressqu quddiem il-qrati jew l-awtoritajiet amministrattivi, jew it-tnejn li huma skont is-settur ekonomiku jew qasam speċifiku tal-liġi.  Huwa għalhekk li l-għażliet magħmula mill-Istati Membri fi ħdan il-proċess ta’ traspożizzjoni huma kruċjali għall-applikazzjoni effettiva tagħha.

Il-Kummissjoni Ewropea żviluppat għodda tal-IT, “EC-REACT” - “l-Għodda ta’ Kollaborazzjoni għall-Azzjonijiet Rappreżentattivi tal-Kummissjoni Ewropea” biex tappoġġja l-funzjonament effettiv tal-azzjonijiet rappreżentattivi kif stabbilit mid-Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi. Dan il-proġett jissodisfa l-obbligu legali impost mill-Artikolu 14(3) tad-Direttiva. 
 
“EC-REACT” tippermetti li:

• L-Istati Membri jinnotifikaw lill-Kummissjoni Ewropea dwar l-entitajiet kwalifikati ddeżinjati biex jibdew azzjonijiet rappreżentattivi transfruntiera u domestiċi;
• Il-Kummissjoni Ewropea tikkonsolida u tippubblika l-lista tal-UE ta’ entitajiet kwalifikati nnotifikati li jistgħu jibdew azzjonijiet rappreżentattivi transfruntiera.
• L-Istati Membri u s-servizzi tal-Kummissjoni Ewropea jikkooperaw fir-rigward tal-konformità mill-entitajiet kwalifikati mal-kriterji ta’ deżinjazzjoni tagħhom kif stabbilit fl-Artikolu 4(3) tad-Direttiva, u fir-rigward ta’ aspetti oħra tal-funzjonament tal-azzjonijiet rappreżentattivi;
• L-entitajiet kwalifikati jikkooperaw dwar l-attivitajiet tagħhom kif previst mid-Direttiva;
• L-imħallfin u l-awtoritajiet amministrattivi jikkooperaw sabiex jgħinu fil-funzjonament tajjeb tal-azzjonijiet rappreżentattivi fl-UE kollha;
• L-Istati Membri jippreżentaw rapporti dwar il-funzjonament tal-azzjonijiet rappreżentattivi lill-Kummissjoni Ewropea u lis-servizzi tal-Kummissjoni Ewropea biex jikkonsolidaw din l-informazzjoni fir-rapporti tal-UE.

Il-pjattaforma tippermetti l-kooperazzjoni fi gruppi ta’ utenti separati, jiġifieri r-rappreżentanti tal-Istati Membri, l-entitajiet kwalifikati, u l-membri tal-ġudikatura għall-applikazzjoni koerenti tad-Direttiva fl-UE kollha. Tippermetti skambju fil-fora ta’ diskussjoni, talbiet għal informazzjoni jew investigazzjonijiet u messaġġi kriptati. Tagħti s-setgħa lid-depożitarju tad-dokumenti u għandha għażliet ta’ tfittxija u traduzzjoni bi prestazzjoni tajba.  
 
“EC-REACT” hija pjattaforma elettronika sigura u ristretta disponibbli biss għall-kategoriji predefiniti ta’ utenti, soġġetti għall-permess tal-aċċess mis-servizzi tal-Kummissjoni Ewropea.

Fis-26 ta’ Novembru 2021, il-Kummissjoni Ewropea organizzat sessjoni ta’ ħidma online biex tiddiskuti l-implimentazzjoni tad-Direttiva (UE) 2020/1828 dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi.

Is-sessjoni ta’ ħidma laqqgħet flimkien grupp varjat ta’ esperti mill-UE u minn madwar id-dinja inklużi membri ta’ organizzazzjonijiet tal-konsumatur u tan-negozju, rappreżentanti tal-pajjiżi tal-UE, akkademiċi u prattikanti li għandhom esperjenza f’azzjonijiet ta’ rimedju kollettiv. L-esperti qasmu għarfien siewi dwar kif id-Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi tista’ tiġi implimentata bl-aktar mod effettiv mill-pajjiżi tal-UE.

Is-suġġetti li ġejjin, li huma essenzjali għall-effettività tal-azzjonijiet rappreżentattivi, ġew diskussi fi tliet sessjonijiet fi gruppi iżgħar:

• Kriterji għad-deżinjazzjoni tal-entitajiet kwalifikati u l-ammissibbiltà tal-azzjonijiet;
• Il-finanzjament ta’ azzjonijiet u assistenza pubblika lil entitajiet kwalifikati;
• Informazzjoni tal-konsumatur, parteċipazzjoni tal-konsumatur f’azzjonijiet ta’ rimedju fost il-konsumaturi (inkluż l-użu ta’ għodod tal-IT).

Id-dokumenti ta’ diskussjoni, ir-rapporti u r-reġistrazzjonijiet mis-sessjoni ta’ ħidma huma disponibbli hawnhekk: Sessjoni ta’ ħidma dwar l-implimentazzjoni tad-Direttiva (UE) 2020/1828 dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi

Mill-25 ta’ Ġunju 2023, id-Direttiva 2009/22/KE dwar l-Inġunzjonijiet hija mħassra u sostitwita bid-Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi.
 
Id-Direttiva dwar l-Inġunzjonijiet se tkompli tapplika għal azzjonijiet rappreżentattivi mressqa mill-entitajiet kwalifikati qabel il-25 ta’ Ġunju 2023, kif previst mill-Artikolu 22(2) tad-Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi.
 
Jekk jogħġbok ara t-tabella ta’ korrelazzjoni li turi kif id-dispożizzjonijiet speċifiċi tad-Direttiva dwar l-Inġunzjonijiet huma komparabbli mad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi. Ir-referenzi għad-Direttiva dwar l-Inġunzjonijiet imħassra għandhom jinftiehmu bħala referenzi għad-Direttiva dwar l-Azzjonijiet Rappreżentattivi u għandhom jinqraw skont it-tabella ta’ korrelazzjoni msemmija hawn fuq.
 
Jekk jogħġbok ara hawn taħt il-lista ta’ entitajiet kwalifikati deżinjati mill-Istati Membri tal-UE skont id-Direttiva dwar l-Inġunzjonijiet biex iressqu azzjonijiet għal inġunzjoni f’pajjiżi oħra tal-UE fejn oriġina l-ksur.

Lista ta’ Entitajiet Kwalifikati