Τρεις τύποι διαχείρισης
Όλα τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ εμπίπτουν σε έναν από τους τρεις τρόπους υλοποίησης ανάλογα με τη φύση της σχετικής χρηματοδότησης:
- άμεση διαχείριση: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαχειρίζεται απευθείας τη χρηματοδότηση της ΕΕ
- επιμερισμένη διαχείριση: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι εθνικές αρχές διαχειρίζονται από κοινού τη χρηματοδότηση
- έμμεση διαχείριση: οι οργανισμοί-εταίροι ή άλλες αρχές εντός ή εκτός της ΕΕ διαχειρίζονται τη χρηματοδότηση
Συνεπώς, παρότι η ΕΕ παρέχει τη χρηματοδότηση για ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα ή έργο, δεν εμπλέκεται πάντα άμεσα στην καθημερινή διαχείριση. Ωστόσο, ενώ τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την εκτέλεση του μεγαλύτερου μέρους του προϋπολογισμού της ΕΕ, η Επιτροπή είναι αυτή που έχει την τελική ευθύνη για την εκτέλεση του.
Κατά συνέπεια, η Επιτροπή διενεργεί αυστηρούς και αποτελεσματικούς ελέγχους σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο δαπανώνται τα κονδύλια της ΕΕ. Η διαδικασία θα διαφέρει ανάλογα με τον τρόπο υλοποίησης του προγράμματος.
Για να λάβει χρηματοδότηση για ένα έργο, ο αιτών πρέπει να βρει σχετική πρόσκληση υποβολής προτάσεων/έργου και να ακολουθήσει προσεκτικά τις ειδικές οδηγίες για τον τρόπο υποβολής αιτήσεων. Κάθε πρόσκληση έχει τους δικούς της κανόνες. Το έργο θα ανταγωνιστεί για τη λήψη χρηματοδότησης τα έργα που θα υποβληθούν από άλλους αιτούντες για την ίδια πρόσκληση.
Άμεση διαχείριση
Στην άμεση διαχείριση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι άμεσα υπεύθυνη για όλα τα στάδια υλοποίησης ενός προγράμματος:
- τη δημοσίευση των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων
- την αξιολόγηση των υποβληθεισών προτάσεων
- την υπογραφή των συμφωνιών επιχορήγησης
- τον έλεγχο υλοποίησης του έργου
- την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων
- τη διενέργεια των πληρωμών
Τα καθήκοντα αυτά εκτελούνται από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, στα κεντρικά της γραφεία, στις αντιπροσωπείες της ΕΕ ή μέσω εκτελεστικών οργανισμών της ΕΕ· δεν εμπλέκονται τρίτα μέρη. Τα προγράμματα που υλοποιούνται υπό καθεστώς άμεσης διαχείρισης αντιπροσωπεύουν περίπου το 20 % του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027.
Ένα παράδειγμα προγράμματος που διαχειρίζεται απευθείας η Επιτροπή είναι το πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (COSME), κύριος στόχος του οποίου είναι η στήριξη της δημιουργίας και της επέκτασης ΜΜΕ. Εάν ένας αιτών είναι επιχειρηματίας και αναζητεί οικονομική στήριξη από την ΕΕ, τότε το τμήμα επικοινωνίας και διαχείρισης θα είναι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας και ο Εκτελεστικός Οργανισμός για τις ΜΜΕ, ο οποίος υλοποιεί το πρόγραμμα COSME.
Οι προσκλήσεις υποβολής προτάσεων υπό καθεστώς άμεσης διαχείρισης δημοσιεύονται στη διαδικτυακή πύλη για τις χρηματοδοτήσεις και τους διαγωνισμούς (SEDIA).
Μεγάλο μέρος των κονδυλίων από το NextGenerationEU, το προσωρινό μέσο ανάκαμψης, θα εκτελεστούν επίσης υπό καθεστώς άμεσης διαχείρισης, ιδίως ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), ο οποίος θα διαθέσει 723,8 δισ. EUR υπό τη μορφή δανείων και επιχορηγήσεων για τη στήριξη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που θα πραγματοποιηθούν από τα κράτη μέλη.
Λόγω του κατ’ εξαίρεση χαρακτήρα του ΜΑΑ, για την εφαρμογή του θα ακολουθηθούν ειδικές διαδικασίες. Τα κονδύλια θα εκταμιεύονται απευθείας στα κράτη μέλη βάσει της προόδου στην εφαρμογή των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Τα σχέδια θα πρέπει να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις προκλήσεις που διαπιστώθηκαν στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, ιδίως δε τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εξέδωσε το Συμβούλιο. Τα σχέδια θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και την αξιοποίηση των οφελών από την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
Για την εφαρμογή του ΜΑΑ από τα κράτη μέλη, βλ. τη σελίδα «Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας».
Πίνακας αποτελεσμάτων για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα
Επιμερισμένη διαχείριση
Στην επιμερισμένη διαχείριση, τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και εθνικές αρχές στα κράτη μέλη, όπως υπουργεία και δημόσιοι οργανισμοί, είναι υπεύθυνες για την υλοποίηση ενός συγκεκριμένου προγράμματος. Περίπου το 70 % των προγραμμάτων της ΕΕ υλοποιούνται με αυτόν τον τρόπο.
Για παράδειγμα, εάν είστε γεωργός οπουδήποτε στην ΕΕ και έχετε ένα έργο που αφορά την έναρξη καλλιέργειας βιολογικής τομάτας, θα είστε επιλέξιμοι να υποβάλετε αίτηση για κονδύλια στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ). Για να το κάνετε αυτό, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με το Υπουργείο Γεωργίας της χώρας σας ή με έναν αντίστοιχο οργανισμό, ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση των κονδυλίων για το έργο σας για λογαριασμό της ΕΕ.
Οι διοικήσεις των κρατών μελών (σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο) επιλέγουν τα έργα προς χρηματοδότηση και αναλαμβάνουν την ευθύνη για την καθημερινή διαχείριση. Σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, η Επιτροπή διασφαλίζει ότι τα έργα ολοκληρώνονται με επιτυχία και ότι τα χρήματα δαπανώνται σωστά.
Συμβουλευθείτε τις εθνικές ενιαίες διαδικτυακές πύλες για τα κονδύλια υπό επιμερισμένη διαχείριση
Πώς να αποκτήσετε πρόσβαση σε χρηματοδότηση της ΕΕ από περιφερειακά κονδύλια
Περιφερειακές και εθνικές αρχές χρηματοδότησης
EuroAccess: δωρεάν διαδικτυακό εργαλείο αναζήτησης για την υποστήριξη της χρήσης των υφιστάμενων ευκαιριών χρηματοδότησης με στόχο τη βελτίωση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις μακροπεριφέρειές της.
Κονδύλια κοινής γεωργικής πολιτικής
Προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης ανά χώρα
Εύρεση χρηματοδοτικών εταίρων στον τομέα της εκπαίδευσης
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο: «Στη χώρα σας»
Διαρθρωτικά ταμεία για την περίοδο 2014-2020
Λόγω του μακρόπνοου χαρακτήρα τους, η υλοποίηση ορισμένων έργων των διαρθρωτικών ταμείων μπορεί να επεκταθεί πέραν της περιόδου του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού. Για το ΠΔΠ 2014-20, τα κράτη μέλη μπορούν ακόμη να δεσμεύσουν κονδύλια έως τα τέλη του 2023. Για επισκόπηση των εν λόγω ταμείων βλ. Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία για την περίοδο 2014-2020.
Έμμεση διαχείριση
Ορισμένα προγράμματα χρηματοδότησης υλοποιούνται εν μέρει ή πλήρως με την υποστήριξη οντοτήτων, π.χ. εθνικών αρχών ή διεθνών οργανισμών. Για παράδειγμα, το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού της ΕΕ που διατίθεται για ανθρωπιστική βοήθεια και διεθνή ανάπτυξη εκτελείται υπό καθεστώς έμμεσης διαχείρισης.
Στα παραδείγματα συγκαταλέγονται η οικονομική στήριξη για την καταπολέμηση της επιδημίας του ιού Έμπολα στη Δυτική Αφρική και για την αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού στο Νεπάλ το 2015. Τα προγράμματα που υλοποιούνται υπό έμμεση διαχείριση αντιπροσωπεύουν περίπου το 10 % του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ.
Στο πλαίσιο αυτού του τρόπου διαχείρισης, η Επιτροπή αναθέτει καθήκοντα εκτέλεσης του προϋπολογισμού σε διαφορετικούς τύπους εταίρων υλοποίησης, για παράδειγμα σε
- τρίτες χώρες ή οργανισμούς που αυτές έχουν ορίσει
- διεθνείς οργανισμούς, όπως η οικογένεια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), η Παγκόσμια Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ)
- στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ)
- αποκεντρωμένους οργανισμούς, όπως το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (ΕΕΑΤ) ή ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex)
- συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων των κοινών επιχειρήσεων, όπως η πρωτοβουλία για τα καινοτόμα φάρμακα, η επιχείρηση Shift2Rail, η ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (EuroHPC)
- φορείς των κρατών μελών, όπως οι εθνικοί οργανισμοί του Erasmus+, οι οργανισμοί ανάπτυξης των κρατών μελών και οι εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες.
Για περισσότερα παραδείγματα εταίρων υλοποίησης υπό έμμεση διαχείριση, βλ. Διαδικασία υποβολής αιτήσεων.