Migracja to złożony problem, który wymaga wspólnej europejskiej reakcji. Konieczne jest uwzględnienie bezpieczeństwa osób ubiegających się o ochronę międzynarodową lub przemieszczających się w poszukiwaniu lepszego życia, ale też obaw krajów, że presja migracyjna przekroczy ich możliwości wewnętrzne.
Aby umożliwić tego rodzaju wspólną europejską reakcję, Komisja Europejska zaproponowała pakt o migracji i azylu, który stanowi unijne ramy zarządzania migracją w perspektywie długoterminowej. System ten, nad którym Parlament Europejski głosował w kwietniu 2024 r., ma na celu wspieranie państw członkowskich, które zmagają się z poważną presją migracyjną i które chronią nasze granice zewnętrzne. Jednocześnie gwarantuje pewność i jasność osobom przybywającym do UE. Europejczycy będą też mogli żywić zaufanie co do tego, że migracja jest zarządzana w sposób skuteczny i humanitarny, w pełni zgodny z naszymi wartościami i prawem międzynarodowym.
Budowanie zaufania
Bazując na kompleksowym ujęciu, pakt wprowadza nowe podejście do migracji, aby zbudować zaufanie przy pomocy skuteczniejszych procedur i dzięki znalezieniu nowej równowagi między zbiorową odpowiedzialnością i solidarnością.
Wprowadzenie nowych procedur kontroli granicznej, udoskonalenie systemów informatycznych i dostosowanie przepisów dotyczących wniosków o udzielenie azylu
Reforma kodeksu granicznego Schengen i wprowadzenie nowej strategii dotyczącej przyszłości strefy Schengen
Usprawnienie procedur relokacji grup szczególnie wrażliwych i osób uratowanych na morzu
Pozyskiwanie talentów oraz wspieranie integracji w społecznościach lokalnych
Wspieranie innych państw przyjmujących uchodźców oraz zwalczanie przemytu migrantów
Zapewnienie wspólnej, szybkiej reakcji na kryzys migracyjny
Jasno określona odpowiedzialność
Skuteczniejsze procedury zapewnią jaśniejszy podział obowiązków, co pomoże przywrócić zaufanie między państwami członkowskimi, a jednocześnie zapewni jasność osobom wnioskującym o azyl. Przepisy poprawią również powiązanie między najważniejszymi procedurami – azylu i powrotu.
Nowa obowiązkowa kontrola przedwjazdowa w celu określenia statusu krótko po przybyciu:- ustalenie tożsamości
- kontrola stanu zdrowia
- kontrola bezpieczeństwa
- pobranie odcisków palców i rejestracja w bazie danych Eurodac
Nowa, szybsza procedura azylowa na granicy:- w stosownych przypadkach zakończona szybką procedurą powrotu, aby przyspieszyć podejmowanie decyzji i poprawić skuteczność procedur azylowych
Lepszy system zarządzania migracją i granicami:- ulepszona baza danych Eurodac, przyczyniająca się do walki z nielegalną migracją
- analiza konkretnych przypadków osób ubiegających się o azyl, z mniejszym naciskiem na wnioski, w celu ustalenia odpowiedzialności za rozpatrzenie wniosków o udzielenie azylu
- utrudnienie niedozwolonego przemieszczania się do innych państw członkowskich
- ułatwienie relokacji i lepsze monitorowanie osób powracających
- śledzenie wsparcia dobrowolnych wyjazdów i reintegracji
Gwarancja prawna:- niezależny mechanizm monitorowania, który ma zapewnić poszanowanie praw podstawowych, z udziałem Agencji Praw Podstawowych, Frontexu i nowej Agencji UE ds. Azylu
- indywidualna ocena wniosków o azyl i niezbędne gwarancje chroniące dostęp do azylu, prawo do wolności, prawa dziecka oraz prawo do skutecznego środka odwoławczego
Solidarność
Elastyczność umożliwiająca państwom członkowskim okazanie solidarności z innymi krajom UE zmagającymi się z presją migracyjną:
- relokacja nowo przybyłych osób
- bezpośrednie wsparcie operacyjne
- długoterminowe wsparcie w budowaniu zdolności w zakresie procedur azylowych
- przyjmowanie osób nowo przybyłych lub operacje powrotowe
- wsparcie w reagowaniu na konkretne trendy migracyjne mające wpływ na państwa członkowskie przez współpracę z państwami spoza UE
Dostosowane do konkretnych sytuacji scenariusze działań solidarnościowych:
Postępowanie z osobami wymagającymi szczególnego traktowania, jak te odnalezione w wyniku operacji poszukiwawczo-ratowniczych na morzu- relokacja osób, które prawdopodobnie potrzebują ochrony
- wczesne określanie potrzeb dzięki rocznemu sprawozdaniu prognostycznemu
- solidarna pula udziału poszczególnych krajów na podstawie dobrowolnych zobowiązań
- mechanizm korekty gwarantujący skuteczne wsparcie
Zmniejszenie presji na system zarządzania migracją państwa członkowskiego- relokacja rozszerzona na osoby uznane za uchodźców
- udział państw członkowskich na zasadzie sprawiedliwego podziału
- mechanizm korekty gwarantujący skuteczne wsparcie
Pomoc w sytuacji kryzysowej- relokacja rozszerzona na osoby w procedurze granicznej, w nieuregulowanej sytuacji oraz wymagające natychmiastowej ochrony
- szybsza reakcja na poziomie UE dzięki szybkiemu podejmowaniu decyzji dotyczących udziału
- mechanizm solidarnościowy skoncentrowany na relokacji
Podejście integracyjne
- Intensywne prace przygotowawcze od grudnia 2019 r.
- Dwie pełne rundy konsultacji ze wszystkimi państwami członkowskimi, Parlamentem Europejskim, parlamentami krajowymi, społeczeństwem obywatelskim, partnerami społecznymi i przedsiębiorstwami
- Ostrożna równowaga polegająca na uwzględnieniu wszystkich perspektyw
- We wrześniu 2022 r. pięć rotacyjnych prezydencji Rady uzgodniło z Parlamentem Europejskim wspólny plan działania dotyczący zaplanowania, koordynacji i wdrożenia harmonogramu negocjacji w sprawie paktu.
- W grudniu 2023 r. Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie pięciu podstawowych elementów paktu.
- W kwietniu 2024 r. Parlament Europejski przyjął pakt.
Dokumenty
Dokumenty dotyczące paktu o migracji i azylu