Il-vaċċini jipproteġu lin-nies u lill-komunitajiet kontra mard fatali. Huma qerdu l-ġidri, u virtwalment eliminaw mard ieħor bħall-poljo.
X’jagħmlu l-vaċċini?
It-tilqim jgħin id-difiżi immunitarji ta’ persuna biex tingħeleb marda komuni li tista’ tkun esposta għaliha. It-tilqim jipprevjeni lin-nies milli jimirdu b'dik il-marda fil-maġġoranza l-kbira tal-każijiet.
F’xi każijiet, persuna xorta tista’ tieħu marda wara li tkun tlaqqmet, iżda s-sintomi huma inqas stretti u l-irkupru huwa aktar mgħaġġel.
Xi wħud mill-mard li l-vaċċini jipproteġu kontrihom huma
- epatite B
- infezzjoni tal-papillomavirus uman (HPV)
- influwenza
- ħosba, gattone u rubella
- poljo
- tetnu
- tuberkulożi
Aħjar għal kulħadd
Huwa inqas probabbli li persuna mlaqqma tgħaddi marda infettiva lil oħrajn, għalhekk it-tilqim jista’ jgħin biex jipproteġi lil dawk li ma jistgħux jitlaqqmu huma stess. Dan jinkludi
- trabi
- tfal
- persuni anzjani
- persuni b’sistemi immunitarji dgħajfa bħal pazjenti bil-kanċer
Dawn il-gruppi jibbenefikaw minn oħrajn li jitlaqqmu, minħabba li mbagħad il-marda ma tistax tinfirex fil-komunità.
Huwa meħtieġ għadd kbir ta’ tilqim biex jgħin fil-ħolqien ta’ din l-immunità komunitarja. Meta jitlaqqmu għadd kbir ta’ nies, jitwaqqfu l-ktajjen tal-infezzjonijiet. Pereżempju, skont iċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard (ECDC), 95% tan-nies jeħtieġ li jitlaqqmu kontra l-ħosba biex jipprevjenu aktar tixrid fil-komunità.
It-tnaqqis tal-piż fuq in-nies
Billi ngħinu biex aktar nies jinżammu f’saħħithom, it-tilqim jgħin biex jitnaqqas l-effett soċjali u psikoloġiku tal-mard fuq in-nies u jnaqqas il-piż fuq l-isptarijiet u s-sistemi tal-kura tas-saħħa. Dan ifisser li r-riżorsi jistgħu jmorru għall-ġlieda kontra mard ieħor, bħall-kanċer jew l-Alzheimer.
Kif jaħdmu l-vaċċini kontra l-COVID-19?
Il-vaċċini jaħdmu billi jħejju sistema immunitarja ta’ persuna (id-difiżi naturali tal-ġisem) biex tirrikonoxxi u tiddefendi ruħha kontra marda speċifika.
Il-bini tal-immunità
Il-biċċa l-kbira tar-riċerka dwar il-vaċċini kontra l-COVID-19 tinvolvi l-ġenerazzjoni ta’ reazzjonijiet għal proteina kollha jew parti minnha li hija unika għall-virus li jikkawża l-COVID-19. Meta persuna tirċievi l-vaċċin, dan jikkawża rispons immunitarju. Il-biċċa l-kbira tal-vaċċini kontra l-COVID-19 jeħtieġu żewġ dożi biex tinbena l-immunità.
Jekk il-persuna tkun infettata mill-virus aktar tard, is-sistema immunitarja tagħraf il-virus. Imbagħad is-sistema titħejja biex tattakka l-virus.
Dan it-tip ta’ vaċċin fih parti mill-“istruzzjonijiet” mill-virus li jikkawża l-COVID-19. Dan jippermetti li ċ-ċelloli tal-ġisem stess jagħmlu proteina li hija unika għall-virus.
Is-sistema immunitarja tal-persuna tirrikonoxxi li din il-proteina unika jenħtieġ li ma tkunx fil-ġisem u tirrispondi billi tipproduċi difiżi naturali kontra l-infezzjoni mill-COVID-19.
Dan it-tip ta’ vaċċin fih frammenti ta’ proteina li hija unika għall-virus.
Dawn huma biżżejjed biex is-sistema immunitarja tal-persuna tirrikonoxxi li l-proteina unika tenħtieġ li ma tkunx fil-ġisem u tirrispondi billi tipproduċi difiżi naturali kontra l-infezzjoni mill-COVID-19.
Dan it-tip ta’ vaċċin juża virus differenti u li ma jagħmilx ħsara biex jagħti l-“istruzzjonijiet” mill-virus li jikkawża l-COVID-19.
Dan jippermetti li ċ-ċelloli tal-ġisem stess jagħmlu l-proteina unika għall-virus tal-COVID-19.
Is-sistema immunitarja tal-persuna tirrikonoxxi li din il-proteina unika jenħtieġ li ma tkunx fil-ġisem u tirrispondi billi tipproduċi difiżi naturali kontra l-infezzjoni mill-COVID-19.
Valneva hija kumpanija Ewropea tal-bijoteknoloġija li qed tiżviluppa vaċċin b’virus inattivat, magħmul mill-virus ħaj b’inattivazzjoni kimika.
Din hija teknoloġija tradizzjonali tal-vaċċini, li ilha tintuża għal 60-70 sena, b’metodi stabbiliti u b’livell għoli ta’ sikurezza.
Il-biċċa l-kbira tal-vaċċini kontra l-influwenza u ta’ ħafna mill-vaċċini li jingħataw fit-tfulija jużaw din it-teknoloġija.
Jekk il-persuna mlaqqma aktar tard tiġi esposta għall-virus COVID-19, id-difiżi naturali tagħha jistgħu jirrikonoxxu l-proteina fil-COVID-19. Id-difiżi tal-ġisem huma lesti biex joqtlu l-virus, u ma jħalluhx jidħol fiċ-ċelloli jew jinfirex aktar.
Aktar informazzjoni dwar it-tilqim kontra l-COVID-19
Għal aktar informazzjoni dwar il-programm ta’ tilqim f’pajjiżek, ara l-iskedatur tal-vaċċini tal-ECDC u żur is-siti web uffiċjali dwar it-tilqim tal-pajjiżi tal-Unjoni Ewropea u taż-Żona Ekonomika Ewropea.
Stejjer ta’ suċċess tal-vaċċini
Bis-saħħa tat-tilqim, il-ġidri ġie eliminat kompletament. Darba kienet marda komuni li qatlet terz tal-persuni li ħaduha. L-aħħar każ ta’ ġidri li ttieħed b’mod naturali kien fl-1977 u ġie eradikat fl-1980.
Il-poljo hija marda infettiva li fil-biċċa l-kbira tagħha tittieħed mit-tfal. Persuna waħda f’200 tiżviluppa paraliżi inkurabbli wara l-infezzjoni. Fl-1955 ġie żviluppat vaċċin u ġie introdott b’mod wiesa’. Mill-2020, l-uniċi każijiet ta’ poljo li fadal instabu fil-Pakistan u l-Afganistan.
Il-virus tal-ħosba ġie identifikat fl-1954 u ġie introdott vaċċin fl-1963. Bis-saħħa tat-tilqim, bejn l-2000 u l-2018, l-imwiet globali mill-ħosba naqsu b’73%. Ġew evitati 23 miljun mewta. L-Ameriki ilhom ħielsa mill-ħosba mill-2002. Madankollu, it-tifqigħat tal-ħosba għadhom iseħħu f’diversi pajjiżi Ewropej minħabba li l-kopertura tat-tilqim mhijiex biżżejjed f’ċerti żoni.
Dokumenti