Η κρίση στη Μέση Ανατολή

Ιστορικό

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταδικάσει απερίφραστα, με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο, τις βίαιες επιθέσεις που εξαπέλυσε η Χαμάς αδιακρίτως σε ολόκληρο το Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Έχει εκφράσει την αλληλεγγύη της προς το Ισραήλ και έχει τονίσει το δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπίζεται τον εαυτό του στο πλαίσιο του ανθρωπιστικού και του διεθνούς δικαίου.

Έχει επίσης επαναλάβει τη σημασία της προστασίας όλων των αμάχων ανά πάσα στιγμή σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.

Την 7η Οκτωβρίου άνοιξε ένα από τα πιο μελανά κεφάλαια στην ιστορία. Η ανθρωπιστική κατάσταση των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας έχει φτάσει σε απελπιστικό επίπεδο λόγω της συνεχιζόμενης εντατικοποίησης των εχθροπραξιών και της επακόλουθης ισραηλινής στρατιωτικής επιχείρησης, καθώς και του παράλληλου αποκλεισμού της Γάζας. Εν τω μεταξύ, στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη συνεχίζονται οι αναγκαστικοί εκτοπισμοί, οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και η βία των εποίκων. Η ΕΕ ζήτησε τον άμεσο τερματισμό αυτής της τραγωδίας και χαιρέτισε τη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός και απελευθέρωση των ομήρων τον Οκτώβριο του 2025. 

Η ΕΕ εξακολουθεί να συμμετέχει σε διπλωματικές προσπάθειες στην περιοχή και διεθνώς, προκειμένου να σπάσει αυτός ο κύκλος της βίας. Παραμένει απόλυτα προσηλωμένη σε μια λύση δύο κρατών, στο πλαίσιο της οποίας το Ισραήλ και ένα παλαιστινιακό κράτος θα συνυπάρχουν το ένα δίπλα στο άλλο με ειρήνη και ασφάλεια.

Χρηματοδοτική στήριξη προς τους Παλαιστίνιους

Τον Ιούλιο του 2024 η ΕΕ ανακοίνωσε τη χορήγηση βραχυπρόθεσμης χρηματοδοτικής στήριξης έκτακτης ανάγκης προς την Παλαιστινιακή Αρχή με στόχο να συμβάλει στην αντιμετώπιση των πλέον επιτακτικών χρηματοδοτικών αναγκών της και να υποστηρίξει το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα. Μεταξύ Ιουλίου του 2024 και Φεβρουαρίου του 2025 εκταμιεύθηκαν σχεδόν 400 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο της επείγουσας χρηματοδοτικής στήριξης που είχε ανακοινωθεί. Οι πληρωμές πραγματοποιήθηκαν με βάση την πρόοδο στην εφαρμογή του προγράμματος μεταρρυθμίσεων. 

Τον Απρίλιο του 2025 η Επιτροπή πρότεινε ένα πολυετές ολοκληρωμένο πρόγραμμα στήριξης για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα των Παλαιστινίων. Το πρόγραμμα αυτό θα ανέρχεται σε έως 1,6 δισ. ευρώ και θα καλύπτει την περίοδο 2025-2027. Θα στηρίξει την οικονομική ανάκαμψη και ανθεκτικότητα της Δυτικής Όχθης, της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και της Γάζας, καθώς και του παλαιστινιακού ιδιωτικού τομέα.

Για να εξασφαλιστεί η διαφανής εφαρμογή του προγράμματος στήριξης, η ΕΕ εγκαινίασε την Ομάδα Δωρητών για την Παλαιστίνη, η οποία πραγματοποίησε την εναρκτήρια συνεδρίασή της τον Νοέμβριο του 2025. Η πλατφόρμα αυτή φέρνει σε επαφή βασικούς διεθνείς εταίρους με σκοπό τη στήριξη μιας αναμορφωμένης και εύρυθμα λειτουργούσας Παλαιστινιακής Αρχής. Στόχος τους είναι η ενίσχυση της διακυβέρνησης, η οικοδόμηση ανθεκτικότερης οικονομίας, η σταθεροποίηση των οικονομικών, η βελτίωση των υπηρεσιών για τον πληθυσμό και η δημιουργία συνθηκών για μελλοντική αποτελεσματική διακυβέρνηση στο σύνολο των εδαφών.

Διπλωματικές προσπάθειες για την επίλυση της σύγκρουσης

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στήριξε πλήρως τη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός και απελευθέρωση των ομήρων μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς τον Οκτώβριο του 2025. Το επίτευγμα αυτό ήταν σημαντικό. Ωστόσο, απαιτείται πλέον απτή πρόοδος σε τρία κρίσιμα μέτωπα:

• πλήρης απελευθέρωση των σωρών των ομήρων·
• απόσυρση του ισραηλινού στρατού στις γραμμές που συμφωνήθηκαν·
• ουσιαστική και απρόσκοπτη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα.

Η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη σε μια διαρκή και βιώσιμη ειρηνική λύση στη βάση δύο κρατών μέσω της ανανέωσης των προσπαθειών στο πλαίσιο της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή.

Οι διπλωματικές προσπάθειες της ΕΕ περιλαμβάνουν:

• έκκληση για προστασία των αμάχων σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο·
• διπλασιασμό της ανθρωπιστικής δράσης της στην περιοχή·
• έκκληση για διάλογο μεταξύ του Ισραήλ και των γειτόνων του με στόχο τη διατήρηση της σταθερότητας και της ειρήνης στην περιοχή·
• επιδίωξη μακροπρόθεσμης λύσης που να φέρει ειρήνη και ασφάλεια σε όλους·

αντιμετώπιση του τρομοκρατικού, παράνομου και βλαβερού περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς κατά του Ισραήλ, και λόγω του παράνομου και βλαβερού περιεχομένου που κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Επιτροπή βρίσκεται σε επαφή με σημαντικές πλατφόρμες για να διασφαλίσει ότι τηρούν τις υποχρεώσεις τους.

• Πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες: απαιτεί από τις μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες να αφαιρούν παράνομο περιεχόμενο και να λαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση των κινδύνων για τη δημόσια ασφάλεια και τον πολιτικό λόγο.
• Κανονισμός για το τρομοκρατικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο: παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποστέλλουν εντολές αφαίρεσης τρομοκρατικού περιεχομένου από πλατφόρμες εντός μίας ώρας.

Το μίσος δεν έχει θέση εδώ: η Ευρώπη ενωμένη ενάντια στο μίσος

Η Επιτροπή έχει επίσης εντείνει τις προσπάθειές της για την καταπολέμηση κάθε μορφής αντισημιτισμού και αντιμουσουλμανικού μίσους, αναλαμβάνοντας ενισχυμένη δράση στο πλαίσιο διαφόρων πολιτικών, όπως οι πολιτικές για την ασφάλεια, το ψηφιακό περιβάλλον, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό και τον αθλητισμό. Η εντατικοποίηση αυτή των προσπαθειών σημαίνει, μεταξύ άλλων, πρόσθετη χρηματοδότηση για την προστασία των τόπων λατρείας και θα υποστηριχθεί από τον διορισμό απεσταλμένων με τη ρητή εντολή να μεγιστοποιήσουν τη δυναμική των πολιτικών της ΕΕ για την καταπολέμηση του μίσους.