Στο πλαίσιο της επικαιροποίησης της βιομηχανικής στρατηγικής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις διαφόρων τομέων που μπορούν να θεωρηθούν στρατηγικοί για τα συμφέροντα της Ευρώπης. Οι εν λόγω επισκοπήσεις εξετάζουν τη φύση των πιθανών στρατηγικών εξαρτήσεων, τον αντίκτυπό τους, καθώς και σχετικές πολιτικές αποκρίσεις, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Οι αξιολογήσεις αυτές δεν θα πρέπει να θεωρηθούν εξαντλητική ανάλυση όλων των πιθανών στρατηγικών εξαρτήσεων της ΕΕ, αλλά ως το πρώτο στάδιο αξιολογήσεων σχετικά με μια σειρά σημαντικών τομέων.
Τα μέταλλα και τα ορυκτά αποτελούν μέρος της καθημερινής μας ζωής. Με τη μετάβαση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας στην κλιματική ουδετερότητα, η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα κινδυνεύει να αντικατασταθεί από την εξάρτηση από μη ενεργειακές πρώτες ύλες. Η πρόσβαση σε πόρους είναι θεμελιώδης για ολόκληρη τη βιομηχανία της ΕΕ και έχει κεντρική σημασία για τη φιλοδοξία της Ευρώπης να εφαρμόσει την Πράσινη Συμφωνία και να διασφαλίσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας της ΕΕ.
Καθώς η ΕΕ δεν παράγει όλες τις πρώτες ύλες που είναι αναγκαίες για την κάλυψη της ζήτησης εντός των συνόρων της, η βιομηχανία της ΕΕ αντιμετωπίζει παγκόσμιο ανταγωνισμό όσον αφορά την πρόσβαση σε πρώτες ύλες.
Η Επιτροπή προσδιόρισε 30 πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας στον κατάλογο πρώτων υλών κρίσιμης σημασίας για το 2020. Πρόκειται για πρώτες ύλες που είναι ιδιαίτερα σημαντικές από οικονομική άποψη και για τις οποίες υφίσταται υψηλός εφοδιαστικός κίνδυνος.
Οι σπάνιες γαίες χρησιμοποιούνται στους μαγνήτες που κινούν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και καθιστούν δυνατή τη λειτουργία των ανεμογεννητριών.
Το γάλλιο και το ίνδιο αποτελούν μέρος της τεχνολογίας διόδου φωτοεκπομπής (LED) στους λαμπτήρες.
Το μεταλλικό πυρίτιο χρησιμοποιείται στους ημιαγωγούς.
Τα μέταλλα της ομάδας του λευκόχρυσου είναι απαραίτητα στις κυψέλες καυσίμου υδρογόνου και στις ηλεκτρολυτικές κυψέλες.
Πολλοί στρατηγικοί τομείς και τεχνολογίες βασίζονται στην πρόσβαση σε πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας
Ο παγκόσμιος εφοδιασμός με ορισμένες πρώτες ύλες παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση σε συγκεκριμένες χώρες
- Το 98 % του εφοδιασμού της ΕΕ σε σπάνιες γαίες προέρχεται από την Κίνα
- Το 98 % του εφοδιασμού της ΕΕ σε βορικά άλατα προέρχεται από την Τουρκία
- 71 % των αναγκών της ΕΕ σε λευκόχρυσο καλύπτεται από τη Νότια Αφρική
- Μεμονωμένες επιχειρήσεις εφοδιάζουν την ΕΕ με άφνιο και στρόντιο
Περισσότερο από το 70 % της παγκόσμιας παραγωγής κοβαλτίου, σπάνιων γαιών και βολφραμίου υπόκειται σε περιορισμούς εξαγωγής.
Η ζήτηση για βασικές πρώτες ύλες στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ηλεκτροκίνησης θα πολλαπλασιαστεί από το 2030 έως το 2050
Στο σχέδιο δράσης της του 2020 για τις πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας, η ΕΕ παρουσίασε διάφορες δράσεις για τη στήριξη της ανάπτυξης μιας ανθεκτικής αλυσίδας εφοδιασμού πρώτων υλών. Η επίτευξη ασφάλειας όσον αφορά τους πόρους προϋποθέτει τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού τόσο από τις πρωτογενείς όσο και από τις δευτερογενείς πηγές, τον περιορισμό της εξάρτησης και τη βελτίωση της αποδοτικής χρήσης των πόρων και της κυκλικότητας, συμπεριλαμβανομένου του βιώσιμου σχεδιασμού των προϊόντων. Στις βασικές δράσεις που ανέλαβε η Επιτροπή περιλαμβάνονται:
Η ευρωπαϊκή συμμαχία για τις πρώτες ύλες
Η συμμαχία, που συστάθηκε το 2020, αποσκοπεί στη δημιουργία μιας ανθεκτικής αλυσίδας εφοδιασμού πρώτων υλών, με ιδιαίτερη έμφαση στα μαγνητικά υλικά σπάνιων γαιών και στους κινητήρες. Προς τον σκοπό αυτό, η συμμαχία έχει ήδη εντοπίσει επενδυτικά έργα από τα κράτη μέλη και τη βιομηχανία προκειμένου να στηρίξει την αύξηση της παραγωγής μαγνητικών υλικών σπάνιων γαιών στην ΕΕ.
Άλλες δράσεις για τη στήριξη έργων στον τομέα των πρώτων υλών
- Δύο σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ) σχετικά με την αξιακή αλυσίδα των συσσωρευτών
- Επενδυτικές ευκαιρίες στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας
- 300 εκατ. EUR για έρευνα και καινοτομία στον τομέα των πρώτων υλών στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»
- Στρατηγικές διεθνείς εταιρικές σχέσεις με στόχο την εξασφάλιση διαφοροποιημένου και βιώσιμου εφοδιασμού σε πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας
- Στήριξη του επιχειρηματικού μοντέλου «προϊόν ως υπηρεσία» ώστε να δοθούν κίνητρα για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση των πρώτων υλών
- Ιχνηλάτηση πρώτων υλών μέσω της τεχνολογίας, εναρμονισμένες απαιτήσεις δεδομένων
- Βελτίωση της διαδικασίας αδειοδότησης ώστε να διασφαλιστεί η προβλεψιμότητα και να διατηρηθούν υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα
- Ανάπτυξη αρχών για βιώσιμες πρώτες ύλες στην ΕΕ
Τα φαρμακευτικά προϊόντα είναι κρίσιμης σημασίας για την κοινωνία. Προσφέρουν θεραπευτικές επιλογές για τη διάγνωση, τη θεραπεία και την πρόληψη ασθενειών και είναι σημαντικά για την αντιμετώπιση απειλών για τη δημόσια υγεία, συμπεριλαμβανομένης της νόσου COVID-19 και κάθε μελλοντικής πανδημίας. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η πρόσβαση των πολιτών σε ασφαλή, αποτελεσματικά και υψηλής ποιότητας φάρμακα με προσιτή τιμή. Ωστόσο, όπως προκύπτει από την ανάλυσή μας, η ΕΕ φαίνεται να εξαρτάται από ξένες αλυσίδες εφοδιασμού για διάφορες εισροές και προϊόντα όσον αφορά το οικοσύστημα της υγείας.
Δεδομένης της πολυπλοκότητάς τους, οι αλυσίδες εφοδιασμού φαρμακευτικών προϊόντων αντιμετωπίζουν πιθανές διαταραχές που μπορεί να ανακύπτουν κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού εντός και εκτός της ΕΕ. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να ποικίλλουν από εμπορικές διαφωνίες και κυβερνοεπιθέσεις έως μη συντονισμένη δημιουργία αποθεμάτων, περιορισμούς εξαγωγής, διαταραχές στην εφοδιαστική, κλείσιμο εγκαταστάσεων και επιτόπια ατυχήματα, καθώς και μη συμμόρφωση με τις ορθές παρασκευαστικές πρακτικές (ΟΠΠ).
Η αλυσίδα εφοδιασμού φαρμακευτικών προϊόντων έχει εξελιχθεί σε μια από τις πιο ολοκληρωμένες αλυσίδες εφοδιασμού παγκοσμίως. Συγκεκριμένα, η παραγωγή γενόσημων δραστικών φαρμακευτικών συστατικών χαρακτηρίζεται από μεγάλη περιφερειακή συγκέντρωση. Επιπλέον, παρατηρείται περαιτέρω αυξητική τάση στην παραγωγή γενόσημων δραστικών φαρμακευτικών συστατικών που παράγονται στην Ινδία και την Κίνα.
Μερίδιο της παγκόσμιας αξίας παραγωγής γενόσημων δραστικών φαρμακευτικών συστατικών (2015)
- 66 % στην Ασία και τον Ειρηνικό (Ινδία και Κίνα)
- 24 % στην ΕΕ
- 3 % στη Βόρεια Αμερική
- 7 % στον υπόλοιπο κόσμο
Η ΕΕ διαθέτει ισχυρή παραγωγική ικανότητα. Ωστόσο, δεν είναι επαρκώς σαφής ο βαθμός στον οποίο η ΕΕ βασίζεται στις ικανότητες τρίτων χωρών όσον αφορά τις διαδικασίες και τις εισροές που απαιτούνται για την παρασκευή δραστικών φαρμακευτικών συστατικών. Είναι σημαντικό να καθοριστούν τα προϊόντα κρίσιμης σημασίας, από άποψη δημόσιας υγείας, για τα οποία η ΕΕ δεν διαθέτει επαρκή παραγωγική ικανότητα. Για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού, η Επιτροπή δρομολόγησε την ακόλουθη πρωτοβουλία:
Διαρθρωμένος διάλογος σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού με φάρμακα
Όπως ανακοινώθηκε στη φαρμακευτική στρατηγική για την Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε διαρθρωμένο διάλογο με τους σχετικούς δημόσιους και ιδιωτικούς συντελεστές της αλυσίδας εφοδιασμού φαρμακευτικών προϊόντων, με στόχο:
- πρώτον, την καλύτερη κατανόηση των τρωτών σημείων και των δυνητικών εξαρτήσεων και
- δεύτερον, τη λήψη μέτρων ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της αλυσίδας εφοδιασμού φαρμακευτικών προϊόντων και να είναι εγγυημένη η ασφάλεια του εφοδιασμού των φαρμάκων στους ασθενείς στην ΕΕ
Οι συσσωρευτές είναι καίριας σημασίας για να καταστεί δυνατός ο πράσινος και ψηφιακός μετασχηματισμός της ΕΕ. Ο ρόλος τους είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη της φιλοδοξίας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας να καταστεί η ΕΕ κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Βοηθούν επίσης τις επιχειρήσεις να γίνουν παγκόσμιοι ηγέτες στα καθαρά προϊόντα και στις καθαρές τεχνολογίες. Οι συσσωρευτές είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων. Χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο για την αποθήκευση ενέργειας και σε άλλες βιομηχανικές εφαρμογές, όπως μηχανήματα, εργαλειομηχανές ή περονοφόρα οχήματα.
Ενώ υπάρχουν διάφορες τεχνολογίες συσσωρευτών, τα ιόντα λιθίου αποτελούν βασικό συστατικό για πολλά είδη συσσωρευτών, λόγω των ανώτερων επιδόσεών τους σε σύγκριση με διάφορες καθιερωμένες και ώριμες τεχνολογίες συσσωρευτών.
Παγκόσμια παραγωγική ικανότητα στοιχείων συσσωρευτών ιόντων λιθίου το 2018
Ευνοϊκοί παράγοντες για την αύξηση της παραγωγικής ικανότητας
|
Οι συσσωρευτές ιόντων λιθίου μπορούν πλέον να αποθηκεύουν 300 % περισσότερη ενέργεια σε σύγκριση με το 1991 | Μειούμενο κόστος (1 100 USD/kWh το 2010 -> 156 USD/kWh το 2019) |
|---|---|---|
 |
Η παγκόσμια ζήτηση προβλέπεται να αυξηθεί σε 4 000 GWh έως το 2040 από 90 GWh το 2016 | Η ευρωπαϊκή ζήτηση αναμένεται να ανέλθει σε 400 GWh έως το 2028 |
Βασικά θέματα
Η ΕΕ παράγει μόλις το 1 % του συνόλου των πρώτων υλών συσσωρευτών. Προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες των τομέων της κινητικότητας και της αποθήκευσης ενέργειας, η ΕΕ θα χρειαστεί:
- 7-18 φορές περισσότερο λίθιο έως το 2030
- 2-5 φορές περισσότερο κοβάλτιο έως το 2030
- 16-57 φορές περισσότερο λίθιο έως το 2050
- 3-15 φορές περισσότερο κοβάλτιο έως το 2050
- 84 % των μεταποιημένων υλών και κατασκευαστικών στοιχείων προέρχονται από την Ασία
- 8-9 % των μεταποιημένων υλών και κατασκευαστικών στοιχείων προέρχονται από την ΕΕ
- Παρότι έχουν ανακοινωθεί αρκετές επενδύσεις σε υλικά συσσωρευτών στην ΕΕ, υπάρχει ανάγκη για πρόσθετες επενδύσεις
Δεδομένης της σημασίας των συσσωρευτών ιόντων λιθίου, η Επιτροπή εξέδωσε στρατηγικό σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη ευρωπαϊκής αξιακής αλυσίδας. Σε απάντηση, τα τελευταία έτη έχουν κινητοποιηθεί ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις σε ικανοποιητική κλίμακα μέσω των ακόλουθων πρωτοβουλιών:
Ευρωπαϊκή συμμαχία για τους συσσωρευτές
Η ευρωπαϊκή συμμαχία για τους συσσωρευτές, που δρομολογήθηκε το 2017, υποστηρίζει την ανάπτυξη μιας καινοτόμου, ανταγωνιστικής και βιώσιμης αξιακής αλυσίδας συσσωρευτών στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, συμβάλλει στην αντιμετώπιση της έλλειψης ικανότητας παραγωγής συσσωρευτών στην ΕΕ. Τα αναμενόμενα αποτελέσματά της είναι τα εξής:
- Δημιουργία τουλάχιστον 15 εργοστασίων-γιγάντων στην ΕΕ έως το 2025
- Εφοδιασμός έως το 2025 με στοιχεία συσσωρευτών για την ηλεκτροκίνηση 6 εκατομμυρίων ηλεκτρικών αυτοκινήτων (360 GWh)
Η Ευρώπη θα μπορούσε να γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός στοιχείων ιόντων λιθίου έως το 2024. Το μερίδιό μας στην παγκόσμια παραγωγική ικανότητα μπορεί να αυξηθεί σε 14,7 % έως το 2024 και σε 16,6 % έως το 2029, σε σύγκριση με το 5,9 % το 2019.
Συνολικές επενδύσεις
 Ηλεκτροκίνηση |
Επενδύσεις ύψους 60 δισ. EUR στην αξιακή αλυσίδα ηλεκτροκίνησης στην Ευρώπη μόνο εντός του 2019, κυρίως ιδιωτικές |
= 3,5 φορές όσο η Κίνα |
 Έρευνα |
Περίπου 270 εκατ. EUR από ερευνητικά προγράμματα της ΕΕ το διάστημα 2019-2020 |
Προτάθηκαν 925 εκατ. EUR για τη νέα ευρωπαϊκή εταιρική σχέση για την αξιακή αλυσίδα βιομηχανικών συσσωρευτών στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» |
 Σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ) |
Το πρώτο ΣΕΚΕΕ παρέχει: 3,2 δισ. EUR σε κρατικές ενισχύσεις που αναμένεται να κινητοποιήσουν περαιτέρω 5 δισ. EUR σε επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα |
Το δεύτερο ΣΕΚΕΕ παρέχει: 2,9 δισ. EUR σε κρατικές ενισχύσεις, ενώ αναμένονται περαιτέρω ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 9 δισ. EUR |
Άλλες πρωτοβουλίες σε εξέλιξη
- Θέση σε ισχύ νέου νομοθετικού πλαισίου για τους συσσωρευτές, πιθανόν το 2022
- Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αξιακών αλυσίδων πρώτων υλών κρίσιμης σημασίας της ΕΕ
- Διασφάλιση της αποτελεσματικής εκτέλεσης της χρηματοδότησης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για έρευνα σχετικά με τους συσσωρευτές
- Ανάπτυξη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού στους συσσωρευτές
Το ανανεώσιμο υδρογόνο ή το χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών υδρογόνο θα έχει καθοριστική σημασία για την αντιμετώπιση κρίσιμων προκλήσεων που συνδέονται με την απανθρακοποίηση και την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της ΕΕ. Η ΕΕ κατέχει ηγετική θέση σε πολλές τεχνολογίες καθαρού υδρογόνου, ενώ οι μισοί κατασκευαστές ηλεκτρολυτικών κυψελών είναι Ευρωπαίοι. Ωστόσο, η ΕΕ εξαρτάται από τις εισαγωγές πρώτων υλών για βασικά συστατικά στοιχεία, καθώς και για τον εφοδιασμό σε ανανεώσιμη ενέργεια.
Το υδρογόνο έχει ευρύ φάσμα εφαρμογών σε όλα τα οικοσυστήματα, όπως στη χημική βιομηχανία και τη βιομηχανία διύλισης, αλλά και στους τομείς της κινητικότητας, της αποθήκευσης ενέργειας και της θέρμανσης. Διαθέτει υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο ανά μονάδα μάζας, που το καθιστά κατάλληλο, για παράδειγμα, για τον τομέα των βαριών μεταφορών. Πρέπει όμως πρώτα να «εξορυχθεί» με κάποια δαπάνη ενέργειας —είτε από το φυσικό αέριο είτε με ηλεκτρόλυση του νερού.
Στοχευμένη αύξηση της δυναμικότητας ανανεώσιμων ηλεκτρολυτικών κυψελών
Η πορεία προς ένα ευρωπαϊκό οικοσύστημα υδρογόνου βήμα βήμα
- Σήμερα - 2024
Θα στηρίξουμε την εγκατάσταση ηλεκτρολυτικών κυψελών ανανεώσιμου υδρογόνου ισχύος τουλάχιστον 6GW καθώς και την παραγωγή έως ενός εκατομμυρίου τόνων ανανεώσιμου υδρογόνου
- 2025 - 2030
Το υδρογόνο πρέπει να γίνει αναπόσπαστο μέρος του ενοποιημένου ενεργειακού μας συστήματος, με ηλεκτρολυτικές κυψέλες ισχύος τουλάχιστον 40GW και την παραγωγή έως 10 εκατομμυρίων τόνων ανανεώσιμου υδρογόνου στην ΕΕ
- 2030
Από το 2030 και μετά, το υδρογόνο από ανανεώσιμες πηγές θα διατίθεται σε ευρεία κλίμακα σε όλους τους δύσκολα απανθρακοποιήσιμους τομείς.
Για την απανθρακοποίηση σημαντικών τομέων (π.χ. του χάλυβα, των χημικών ή των βαριών μεταφορών) απαιτείται μεγάλος και αξιόπιστος εφοδιασμός σε καθαρό υδρογόνο. Η έλλειψη εφοδιασμού σε ανανεώσιμο και σε χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών υδρογόνο βραχυπρόθεσμα και η έλλειψη υποδομών θα μπορούσαν να καθυστερήσουν τις επενδυτικές αποφάσεις στα επόμενα στάδια.
- Απαιτείται σύνδεση με ηλιακές και αιολικές παραγωγικές μονάδες ισχύος 80 έως 120 GW, για την παροχή της απαραίτητης ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2030
Η ΕΕ εξαρτάται από τις εισαγωγές πρώτων υλών για βασικά συστατικά στοιχεία (όπως οι ηλεκτρολυτικές κυψέλες και οι κυψέλες καυσίμου) που απαιτούνται για την οικονομία του υδρογόνου.
- Για την παραγωγή κυψελών καυσίμου, ηλεκτρολυτικών κυψελών και τεχνολογιών αποθήκευσης υδρογόνου απαιτούνται περίπου 30 πρώτες ύλες. 13 από αυτές ταξινομούνται ως πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας.
- Ευρωπαϊκή συμμαχία για το υδρογόνο: Η Επιτροπή δημιούργησε την ευρωπαϊκή συμμαχία για το καθαρό υδρογόνο, όπως ανακοινώθηκε στη βιομηχανική στρατηγική του Μαρτίου του 2020. Βρίσκεται στη διαδικασία δημιουργίας μιας δεξαμενής επενδύσεων και έργων που υλοποιεί τη στρατηγική της ΕΕ για το υδρογόνο.
- Χρηματοδότηση από την ΕΕ. Διάφορα προγράμματα μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη μιας αξιακής αλυσίδας υδρογόνου, όπως η μελλοντική εταιρική σχέση για το καθαρό υδρογόνο στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», το Ταμείο Καινοτομίας, ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη», το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
- ΣΕΚΕΕ. Επί του παρόντος, βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις με τη συμμετοχή πολλών κρατών μελών σχετικά με τον σχεδιασμό ενός ή περισσότερων πιθανών ΣΕΚΕΕ.
- Συνεργασία με τρίτες χώρες. Η παγκόσμια συνεργασία όσον αφορά την έρευνα και την ανάπτυξη, τα πρότυπα και τους ορισμούς του καθαρού υδρογόνου θα είναι ουσιαστικής σημασίας για την ανάδυση μιας παγκόσμιας αγοράς υδρογόνου που θα βασίζεται σε κανόνες.
- Εξαρτήσεις. Οι δράσεις στον τομέα των πρώτων υλών στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για τις πρώτες ύλες και της ευρωπαϊκής συμμαχίας για τις πρώτες ύλες βρίσκονται σε εξέλιξη για τον περιορισμό των εξαρτήσεων όσον αφορά τις κυψέλες καυσίμου και τις ηλεκτρολυτικές κυψέλες.
Οι ημιαγωγοί είναι απαραίτητηοι για τις έξυπνες συσκευές και υπηρεσίες που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Δίνουν τη δυνατότητα στις βασικές βιομηχανίες να καινοτομούν και να είναι ανταγωνιστικές σε παγκόσμιο επίπεδο έτσι ώστε η Ευρώπη να μπορεί να σχεδιάζει και να παράγει τους πιο ισχυρούς επεξεργαστές. Ωστόσο, η περιορισμένη παραγωγική ικανότητα, το υψηλό κόστος εισόδου και η έλλειψη ισότιμων όρων ανταγωνισμού απειλούν την ικανότητα της ΕΕ να αξιοποιήσει πλήρως τις ευκαιρίες του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Η πρόσφατη έλλειψη που αντιμετώπισε η αυτοκινητοβιομηχανία καταδεικνύει τις προκλήσεις για την ΕΕ. Τα πλινθία (τσιπ) ημιαγωγών είναι οι βασικές κατασκευαστικές μονάδες όλων των ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Είναι ενσωματωμένα σε αυτοκίνητα, αεροσκάφη, ιατρικό εξοπλισμό, κινητά τηλέφωνα, δίκτυα και υπερυπολογιστές.
Βασικά θέματα
Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη των πλέον προηγμένων τσιπ μπορεί να κοστίσει σήμερα έως 1 δισ. EUR. Μια μονάδα κατασκευής αιχμής απαιτεί επενδύσεις ύψους έως 20 δισ. EUR. Το 2020 μόνο 2 κατασκευαστές, η TSMC (Ταϊβάν) και η Samsung (Νότια Κορέα), παρήγαγαν τα πλέον προηγμένα τσιπ.
Η ΕΕ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ, όσον αφορά τα γενικά εργαλεία σχεδιασμού, και από την Ασία όσον αφορά την κατασκευή προηγμένων τσιπ.
Οι γεωπολιτικές εντάσεις και η έλλειψη ισότιμων όρων ανταγωνισμού βλάπτουν τον ανταγωνισμό στον εν λόγω τομέα. Η ανάπτυξη και η κατασκευή τσιπ αποτελούν ολοένα και περισσότερο αντικείμενο μαζικών επιδοτήσεων.
Το μερίδιο της ΕΕ επί των παγκόσμιων εσόδων είναι περίπου 10 % συνολικά και περίπου 6 % για τους τομείς της υπολογιστικής και των επικοινωνιών.
- Ενίσχυση τεχνολογιών. Οι κοινές ευρωπαϊκές δράσεις και πρωτοβουλίες θα πρέπει να επικεντρωθούν ιδιαίτερα στην ανασυγκρότηση των δυνατοτήτων στους επεξεργαστές και τις τεχνολογίες ημιαγωγών που είναι καίριας σημασίας για την ισχυρή και ενεργειακά αποδοτική επεξεργασία δεδομένων, την επικοινωνία, τις υποδομές και τις πολυάριθμες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.
- Κοινή ευρωπαϊκή προσπάθεια. Τον Δεκέμβριο του 2020 μεγάλος αριθμός κρατών μελών συμφώνησαν σε κοινή δήλωση να συνεργαστούν για την ενίσχυση του οικοσυστήματος και την επέκταση της βιομηχανικής παρουσίας σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού.
- Συμμαχία για τους επεξεργαστές και τις τεχνολογίες ημιαγωγών. Η Επιτροπή προετοιμάζει τη δρομολόγηση της εν λόγω συμμαχίας με στόχο τη συμμετοχή ευρέος φάσματος ενδιαφερόμενων μερών. Η συμμαχία θα συμβάλει στην επίτευξη βασικών στόχων πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της μικροηλεκτρονικής.
- Μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Οι ημιαγωγοί ανήκουν στους τομείς που προσδιορίζονται για επενδύσεις στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Το 20 % των ευρωπαϊκών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα πρέπει διατεθούν στην ψηφιακή μετάβαση.
- Κανονιστικό πλαίσιο. Η εξαγορά εταιρειών που έχουν λάβει χρηματοδοτική στήριξη από την ΕΕ και τα κράτη μέλη είχε αντίκτυπο στον τομέα. Ο κανονισμός της ΕΕ για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων παρέχει τη δυνατότητα εκτίμησης των κινδύνων που έχουν οι ξένες επενδύσεις για την ασφάλεια και τη δημόσια τάξη. Η νέα πρόταση κανονισμού για τις ξένες επιδοτήσεις που στρεβλώνουν την ενιαία αγορά προτείνει ένα νέο εργαλείο για την εκτίμηση των στρεβλώσεων που προκαλούνται από τις επιδοτήσεις που χορηγούν οι ξένες κυβερνήσεις στους ισότιμους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.
- Ανθεκτικότητα της αλυσίδας εφοδιασμού. Ο συνεκτικός συνδυασμός βιομηχανικών πολιτικών, πολιτικών στον τομέα της έρευνας και εμπορικών πολιτικών μπορεί να διευκολύνει τη διαδικασία της διαφοροποίησης σε εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού και να ενισχύσει τις υφιστάμενες αλυσίδες εφοδιασμού μέσω εταιρικών σχέσεων και συνεργασίας με παγκόσμιους εταίρους.
Τα δεδομένα μετατρέπονται σε στρατηγικό περιουσιακό στοιχείο για κάθε οργανισμό. Οι τεχνολογίες υπολογιστικού νέφους επιτρέπουν τη λειτουργία τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το διαδίκτυο των πραγμάτων και το 5G/6G. Αποτελούν στρατηγικής σημασίας βασική τεχνολογία γενικής εφαρμογής για το πράσινο και ψηφιακό μέλλον των βιομηχανιών της ΕΕ και του δημόσιου τομέα. Η Ευρώπη έχει μια μοναδική εμπορική ευκαιρία μέσα στην επόμενη δεκαετία να ενισχύσει τις τεχνολογίες της για την επεξεργασία δεδομένων, αξιοποιώντας τις επερχόμενες αλλαγές, ιδίων σε ό,τι αφορά την υπολογιστική παρυφών.
Οι τεχνολογίες υπολογιστικού νέφους προφέρουν κατά παραγγελία, ευέλικτη και οικονομικότερη αποθήκευση και επεξεργασία δεδομένων. Λειτουργούν σε κεντρικά κέντρα δεδομένων, κατανεμημένες εγκαταστάσεις ή σε συνδεδεμένες συσκευές που βρίσκονται κοντά στον χρήστη (υπολογιστική παρυφών). Πολλές υπηρεσίες που χρησιμοποιούν καθημερινά οι επιχειρήσεις, η δημόσια διοίκηση και οι πολίτες βασίζονται στο υπολογιστική νέφους.
Ευκαιρίες για αυτονομία της ΕΕ
όλων των παραγόμενων δεδομένων αναμένεται να υπόκεινται σε επεξεργασία στις παρυφές έως το 2025, χωρίς να υπάρχουν επί του παρόντος παράγοντες της αγοράς με δεσπόζουσα θέση
Η ισχυρή ανάπτυξη στις υπηρεσίες λογισμικού αποτελεί σημαντική ευκαιρία ώστε οι Ευρωπαίοι πάροχοι να αξιοποιήσουν τη θέση τους
Τα δίκτυα 5G και τα πολλαπλά υπολογιστικά νέφη (εργαλείο μετριασμού των κινδύνων) συνιστούν άλλη μια ευκαιρία
Παρά την κάποια αύξηση που παρατηρείται τα τελευταία έτη, η χρήση υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους στην ΕΕ εξακολουθεί να είναι χαμηλή. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, παρά τη βελτιωμένη εικόνα σε σύγκριση με το 2018, μόνο το 36 % των επιχειρήσεων της ΕΕ χρησιμοποίησε υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους το 2020, κυρίως για απλές υπηρεσίες όπως ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και αποθήκευση αρχείων.
Ο μεγαλύτερος πάροχος υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους που είναι εγκατεστημένος στην ΕΕ αντιπροσωπεύει λιγότερο από 1 % των συνολικών εσόδων που παράγονται στην ευρωπαϊκή αγορά. Συγκριτικά, οι 4 κορυφαίοι παγκόσμιοι ηγέτες (Amazon Web Services, Microsoft Azure, Google Cloud και Alibaba Cloud) θα αντιπροσωπεύουν περισσότερο από 80 % των παγκόσμιων εσόδων το 2021. Η θέση στην αγορά και η κλίμακα των εν λόγω παραγόντων υπολογιστικής υπερκλίμακας καθιστά την είσοδο άλλων ανταγωνιστών στην αγορά λιγότερο ανταποδοτική και αποτρέπει την άνοδο της ευρωπαϊκής υπεροχής.
Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από μια εκτιμώμενη διαφορά 11 δισ. EUR ετησίως όσον αφορά το ύψος των επενδύσεων μεταξύ, αφενός, των ΗΠΑ και της Κίνας και, αφετέρου, της ΕΕ στο υπολογιστικό νέφος.
Οι χρήστες υπολογιστικού νέφους έχουν στην πραγματικότητα πολύ περιορισμένη ή και καμία δυνατότητα επιλογής μεταξύ διαφορετικών παρόχων υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους. Επιπλέον, εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με τη χρήση ξένων υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους για λόγους προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, κυβερνοασφάλειας ή ζητημάτων ως προς το εφαρμοστέο δίκαιο.
- Νέα συμμαχία για τα βιομηχανικά δεδομένα, την υπολογιστική παρυφών και το υπολογιστικό νέφος. Η Επιτροπή προετοιμάζει τη δρομολόγηση της εν λόγω συμμαχίας προκειμένου να προωθήσει τη συμμετοχή ευρέος φάσματος ενδιαφερόμενων μερών και να συμβάλει στην ενίσχυση της βιομηχανικής θέσης της Ευρώπης στην παγκόσμια αγορά τεχνολογιών υπολογιστικού νέφους και υπολογιστικής παρυφών, αντιμετωπίζοντας ιδίως την τάση προς την αυξανόμενη κατανομή και αποκέντρωση των ικανοτήτων επεξεργασίας δεδομένων και την ανάγκη να καταστεί δυνατή η δημιουργία ενός ομοσπονδοποιημένου και ανεξάρτητου από κατασκευαστές οικοσυστήματος υπολογιστικού νέφους.
- Επενδύσεις της ΕΕ στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Υπολογιστικού Νέφους. Η φιλοδοξία μας είναι να συνεπενδύσουμε σε ευρωπαϊκούς χώρους δεδομένων και μια Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Υπολογιστικού Νέφους για την περίοδο 2021-2027. Οι επενδύσεις τις ΕΕ θα διοχετευτούν μέσω του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη 2» και του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».
- Ιδιωτικές και εθνικές συνεπενδύσεις. Τον Οκτώβριο του 2020 όλα τα κράτη μέλη υπέγραψαν κοινή δήλωση και συμφώνησαν να συνεργαστούν για την αναβάθμιση των υφιστάμενων ικανοτήτων, τη διαμόρφωση της προσφοράς υπολογιστικού νέφους επόμενης γενιάς και την ενθάρρυνση της αφομοίωσης υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους σε ολόκληρη την ΕΕ. Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ως μέρος του μέσου NextGenerationEU) θα αποτελέσει σημαντικό δίαυλο για τις επενδύσεις των κρατών μελών.
- Σημαντικό έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ). Πολλά κράτη μέλη δρομολόγησαν διαδικασία ώστε να εκπονήσουν από κοινού ένα πιθανό ΣΕΚΕΕ που θα επικεντρώνεται στην υποδομή και τις υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους και υπολογιστικής παρυφών επόμενης γενιάς.