Desinformatie en buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging vormen een ernstige bedreiging voor onze samenlevingen. Zij kunnen democratische instellingen en processen (zoals verkiezingen) ondermijnen door te beletten dat mensen met kennis van zaken beslissingen nemen of mensen ervan te weerhouden te gaan stemmen. En ze kunnen samenlevingen polariseren door gemeenschappen tegen elkaar op te zetten.
Dankzij nieuwe technologieën kunnen vijandige actoren desinformatie verspreiden en informatie manipuleren op een schaal en met een snelheid die we nooit eerder gezien hebben.
Daarom is het aanpakken van desinformatie en informatiemanipulatie een van de dringendste kwesties voor de Europese Unie en haar lidstaten.
Van 6 tot 9 juni 2024 hebben ongeveer 360 miljoen EU-burgers de kans gekregen om voor hun vertegenwoordigers in het Europees Parlement te stemmen. De EU-instellingen hebben nauw samengewerkt om de verkiezingen te beschermen tegen desinformatie en informatiemanipulatie gericht tegen de Europese democratie.
Hoe reageren we?
De Europese Commissie versterkt haar strategische communicatie in reactie op desinformatie en buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging gericht op het EU-beleid. Dit vereist een alomvattende maatschappelijke aanpak, aangezien veel sectoren van onze samenlevingen een belangrijke rol spelen bij het voorkomen en bestrijden van desinformatie. Naast deze respons is het belangrijk ervoor te zorgen dat burgers toegang hebben tot nieuws van hoge kwaliteit en betrouwbare informatie.
Onze reactie op desinformatie is gericht op:
- beleid ontwikkelen om onze democratieën te versterken, het moeilijker te maken desinformatie te verspreiden via onlineplatforms, en journalisten en mediapluriformiteit te beschermen
- het publiek bewustmaken van desinformatie en onze paraatheid en respons
- maatschappelijke weerbaarheid tegen desinformatie opbouwen door middel van mediageletterdheid en factchecking
- samenwerken met andere instellingen, nationale autoriteiten of derden
Belangrijkste actiegebieden
Vrije en eerlijke verkiezingen bevorderen, het publieke debat beschermen en desinformatie bestrijden via het actieplan voor democratie en het pakket voor de verdediging van de democratie
Ervoor zorgen dat platforms hun verantwoordelijkheid nemen bij de bestrijding van desinformatie, dankzij de digitaledienstenverordening, de praktijkcode betreffende desinformatie, de AI-verordening en transparantie van politieke reclame
Verordeningen over SLAPP en mediavrijheid: nieuwe regels om de pluriformiteit en de onafhankelijkheid van de media in de EU te beschermen
Veelvoorkomende mythen en verhalen ontkrachten, desinformatietactieken aan het licht brengen, de systematische informatiemanipulatie door Rusland tegengaan en zorgen voor paraatheid bij cyberaanvallen
Burgers leren om te gaan met de moderne nieuwsomgeving, begeleiding bieden bij het aanpakken van desinformatie door middel van onderwijs, en leerkrachten en jongeren helpen deze te herkennen en te stoppen
Ondersteunen van de onafhankelijke gemeenschappen in Europa die zich inzetten voor de bestrijding van desinformatie en zorgen voor publieke toegang tot op feiten gecontroleerde en betrouwbare gegevens en informatie
A post from the European Commission's social media presence with tips on how to detect disinformation.
The post reads:
"Clickbait, bots, fake stories, deepfakes and much more can come in various forms.
With our Digital Services Act, we are at the forefront when it comes to creating a safer digital space and experience.
But everybody can play an important role in combating the spread of disinformation online.
Look at our visuals and discover how!
Bewustmaking is essentieel voor onze aanpak om onjuiste informatie onder de aandacht te brengen en te ontkrachten.
We moeten de risico’s van desinformatie uitleggen, duidelijk maken wat de meest voorkomende methoden zijn om desinformatie te verspreiden, en tips geven om desinformatie op te sporen.
EUvsDisinfo
EUvsDisinfo werd in 2015 gelanceerd door de EDEO, de diplomatieke dienst van de EU. Het is een vlaggenschipproject om verschillende vormen van desinformatie in kaart te brengen, te analyseren en onder de aandacht te brengen, met bijzondere aandacht voor narratieven en tactieken van het Kremlin.
Lees meer over wat de EDEO doet om desinformatie tegen te gaan
Cyberaanvallen kunnen tegelijkertijd plaatsvinden en zelfs worden gecoördineerd met desinformatiecampagnes. Ze kunnen deel uitmaken van een bredere strategie om democratische processen te beïnvloeden of te destabiliseren.
Het vergroten van cyberbeveiliging en het daaraan gerelateerde bewustzijn maakt ook deel uit van de veerkrachtopbouw. De EU-landen werken samen om zich voor te bereiden op mogelijke cyberdreigingen. Zij worden ondersteund door EU-instellingen, -organen en -agentschappen, zoals het EU-agentschap voor cyberbeveiliging en het computercrisisteam voor de instellingen, organen en instanties van de EU.
Sancties tegen mediakanalen van het Kremlin
Rusland heeft een grootschalige desinformatiecampagne gevoerd in zijn poging om de Europese Unie en haar lidstaten te destabiliseren.
Om dit tegen te gaan, heeft de EU sancties vastgesteld tegen de activa en actoren op het gebied van desinformatie en informatiemanipulatie van het Kremlin.
Reageren op hybride bedreigingen
De EU heeft ook een alomvattend beleidskader ontwikkeld om hybride dreigingen aan te pakken. Dit zijn strategieën die bedoeld zijn om gebruik te maken van de kwetsbaarheden van landen en samenlevingen door een combinatie van militaire en niet-militaire middelen, zoals cyberaanvallen, desinformatiecampagnes of economische druk.
De EU zet snellereactieteams voor hybride respons in om de EU-lidstaten en partnerlanden te helpen bij de bestrijding van hybride dreigingen. Zij zullen EU-landen, partnerlanden en missies en operaties in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid kortdurende bijstand op maat geven, voor de bestrijding van hybride dreigingen en campagnes.
Maatschappelijke weerbaarheid tegen desinformatie opbouwen
Om desinformatie tegen te gaan, is het van essentieel belang dat burgers, organisaties en overheidsinstanties allemaal goed toegerust zijn.
Mediageletterdheid is belangrijk om de samenleving weerbaarder te maken tegen desinformatie. Het is van cruciaal belang dat burgers weten hoe ze toegang krijgen tot de media, er kritisch inzicht in hebben en ermee kunnen interageren.
Mediageletterdheid stelt ons in staat om te navigeren in de moderne digitale nieuwsomgeving en weloverwogen keuzes te maken. Het is vooral belangrijk dat we leren hoe we van jongs af aan desinformatie kunnen herkennen. Daarom speelt onderwijs een cruciale rol hierbij.
De herziene richtlijn audiovisuele mediadiensten heeft tot doel ervoor te zorgen dat de lidstaten maatregelen voor betere mediavaardigheden nemen en daarover verslag uitbrengen.
We hebben ook middelen beschikbaar gesteld om de lidstaten, medewerkers in het onderwijs en organisaties te ondersteunen bij de bestrijding van desinformatie.
Richtsnoeren voor de lidstaten om burgers van alle leeftijden in staat te stellen te navigeren in de moderne nieuwsomgeving en met kennis van zaken beslissingen te nemen
Praktische richtsnoeren voor het aanpakken van desinformatie en het bevorderen van digitale geletterdheid door middel van onderwijs
Met deze toolkit kunnen leerkrachten in het middelbaar onderwijs hun leerlingen helpen desinformatie op te sporen wanneer zij online surfen
Factchecking is een cruciale pijler van onze aanpak van desinformatie. Factcheckers helpen inhoud te beoordelen en te verifiëren zodat het publiek nauwkeurige en betrouwbare informatie krijgt.
Om factchecking te bevorderen en burgers bewust te maken van op feiten gecontroleerde informatie, ondersteunen we onafhankelijke factcheckers.
Het Europees Waarnemingscentrum voor digitale media ondersteunt een onafhankelijk multidisciplinair netwerk dat bestaat uit factcheckers, academici, professionals op het gebied van mediageletterdheid en andere relevante belanghebbenden, die samen de krachten bundelen om desinformatie te bestrijden. Het netwerk biedt een brede geografische dekking in de EU. Met het oog op de komende Europese verkiezingen heeft het waarnemingscentrum een speciale taskforce opgericht om de verspreiding van desinformatie rond de verkiezingen op te sporen en ervoor te waarschuwen. De taskforce zal dagelijks updates publiceren over ontdekte desinformatie (factchecks), plus wekelijkse updates over desinformatietrends, waarschuwingen en relevante onderzoeken. Het waarnemingscentrum zal ook een campagne voor mediageletterdheid voeren: “Be Elections Smart”.
Het European Fact-Checking Standards Network (EFCSN) is een onafhankelijke vereniging van Europese factcheckingorganisaties die de hoogste normen op het gebied van factchecking en mediageletterdheid hanteert en bevordert om misinformatie te bestrijden, ten behoeve van het publiek. Het EFCSN en zijn geverifieerde leden werken aan betere toegang tot op feiten gecontroleerde betrouwbare informatie en voorlichting van het publiek over de manier waarop de juistheid van informatie in de publieke ruimte kan worden beoordeeld.
Tijdlijn van EU-acties tegen desinformatie
- maart 2024
In het kader van de digitaledienstenverordening publiceert de Commissie richtsnoeren voor zeer grote onlineplatforms en zoekmachines. Deze zijn erop gericht onlinerisico’s te beperken die van invloed kunnen zijn op de integriteit van verkiezingen. Hiertoe behoren ook specifieke richtsnoeren voor de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni 2024.
- maart 2024
Publicatie van een nieuw compendium over cyberbeveiliging over hoe de integriteit van verkiezingen kan worden beschermd.
- december 2023
In de aanloop naar de Europese verkiezingen van 2024 neemt de Europese Commissie een pakket ter verdediging van de democratie aan.
- oktober 2023
De Commissie publiceert een oproep tot het indienen van voorstellen om factcheckers in de EU te helpen desinformatie in kaart te brengen en te ontkrachten.
- oktober 2022
De Commissie publiceert richtsnoeren voor leerkrachten en andere medewerkers in het onderwijs in het basis- en middelbaar onderwijs over hoe desinformatie kan worden bestreden en digitale geletterdheid op school kan worden bevorderd.
- september 2022
De Commissie komt met een voorstel voor een Europese verordening inzake mediavrijheid.
- juni 2022
Een aangescherpte praktijkcode betreffende desinformatie wordt ondertekend door grote onlineplatforms, opkomende en gespecialiseerde platforms, spelers in de reclamesector, factcheckers, onderzoeksorganisaties en maatschappelijke organisaties.
- november 2021
De Commissie presenteert een voorstel voor nieuwe wetgeving over transparantie en gerichte politieke reclame.
- december 2020
De Commissie komt met een voorstel voor een digitaledienstenverordening.
- december 2020
De Commissie stelt haar actieplan voor Europese democratie vast.
- juni 2020
Het Europees Waarnemingscentrum voor digitale media wordt opgericht.
- maart 2019
De EDEO lanceert zijn systeem voor snelle waarschuwingen.
- december 2018
De Commissie en de EDEO stellen een actieplan tegen desinformatie op.
- september 2018
De eerste praktijkcode tegen desinformatie wordt vastgesteld.
- september 2018
De Commissie publiceert een mededeling over vrije en eerlijke Europese verkiezingen.
- april 2018
De Commissie publiceert een mededeling over de bestrijding van online-desinformatie.
- april 2016
Er wordt een gezamenlijk kader voor de bestrijding van hybride dreigingen vastgesteld tegen vijandige acties die bedoeld zijn om een regio of een staat te destabiliseren.
- januari 2015
Oprichting van de East StratCom-taskforce van de EDEO om Russische desinformatiecampagnes aan te pakken.