Czym są subsydia zagraniczne?
„Subsydium zagraniczne” to wkład finansowy wnoszony pośrednio lub bezpośrednio przez kraj spoza UE wyłącznie na rzecz wybranych przedsiębiorstw lub branż i przynoszący korzyści przedsiębiorstwu prowadzącemu działalność gospodarczą w UE.
Możliwe formy subsydiów zagranicznych: nieoprocentowane pożyczki, nieograniczone gwarancje, zastrzyki kapitałowe, preferencyjne traktowanie podatkowe, ulgi podatkowe, dotacje itp.
Dlaczego subsydia zagraniczne mogą zakłócać rynek wewnętrzny?
Subsydia zagraniczne mogą sprawić, że ich odbiorcy uzyskają nieuczciwą przewagę przy zakupie firm lub otrzymywaniu zamówień publicznych w UE. Odbiorcy subsydiów zagranicznych mogą wypierać z rynku firmy niesubsydiowane, hamować innowacje oraz negatywnie wpływać na jakość i ofertę produktów i usług konsumpcyjnych.
Przykłady subsydiów zagranicznych zakłócających konkurencję
Przedsiębiorstwo zamierza nabyć w UE przedmiot transakcji. Takie przejęcie jest wspierane przez rząd państwa spoza UE poprzez dotację bezpośrednią oraz przynoszącą korzyści gwarancję państwową na pożyczkę udzieloną nabywcy. Tego rodzaju subsydia ułatwiają nabywcy sfinansowanie przejęcia i przelicytowanie potencjalnych konkurentów zainteresowanych nabyciem w UE przedmiotu transakcji.
Przedsiębiorstwo zamierza złożyć ofertę w przetargu publicznym na duży projekt, zorganizowanym przez instytucję zamawiającą w państwie członkowskim UE. Przedsiębiorstwo to jest wspierane przez rząd państwa spoza UE poprzez subsydia bezpośrednie. W efekcie przedsiębiorstwo jest w stanie złożyć ofertę po niskiej cenie, której nie byłoby w stanie zaoferować bez subsydium. To pozwala mu przelicytować konkurentów.
Spółka zależna w UE podlegająca spółce dominującej z państwa spoza UE ma dostęp do taniego finansowania państwowego w państwie spółki dominującej, na przykład w formie nieograniczonych gwarancji państwowych lub bezpośrednich dotacji finansowych. Tanie finansowanie umożliwia spółce zależnej w UE zakładanie fabryk w UE i wypieranie konkurentów, którzy nie korzystają z subsydium.
Rozporządzenie w sprawie subsydiów zagranicznych
UE odgrywa ważną rolę w zapewnianiu uczciwych i niezakłóconych warunków prowadzenia działalności na jednolitym rynku.
Nowe rozporządzenie ma na celu wyeliminowanie rozbieżności między przepisami dotyczącymi pomocy udzielanej przez kraje UE a przepisami dotyczącymi subsydiów przyznawanych przez kraje spoza UE. Te pierwsze podlegają ścisłej kontroli, ale jeśli chodzi o te drugie, do tej pory nie ma porównywalnych przepisów, które pozwoliłyby je kontrolować.
Rozporządzenie w sprawie subsydiów zagranicznych uprawnia Komisję do badania wkładów finansowych przyznanych przez władze państw spoza UE przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w UE.
Możliwe działania przeciwko subsydiom zagranicznym zakłócającym rynek wewnętrzny
Jeżeli Komisja stwierdzi, że istnieją subsydia zagraniczne, które zakłócają konkurencję w UE, może podjąć działania w ramach instrumentów opisanych poniżej.
Obowiązek uprzedniego zgłoszenia koncentracji przedsiębiorstw (połączeń lub przejęć) obejmującej wkład finansowy ze strony rządu kraju spoza UE, w przypadku gdy (i) obrót w UE przejmowanego przedsiębiorstwa, przynajmniej jednego z łączących się przedsiębiorstw lub spółki joint venture wynosi co najmniej 500 mln euro oraz (ii) zagraniczny wkład finansowy wynosi co najmniej 50 mln euro.
Obowiązek uprzedniego zgłoszenia w kontekście procedur udzielania zamówień publicznych, w przypadku gdy (i) wartość zamówienia wynosi co najmniej 250 mln euro oraz (ii) oferta wiąże się z zagranicznym wkładem finansowym w wysokości co najmniej 4 mln euro na każde państwo spoza UE.
W przypadku wszystkich innych sytuacji rynkowych Komisja może rozpocząć postępowanie wyjaśniające z własnej inicjatywy (z urzędu), w tym również zażądać doraźnego zgłoszenia mniejszych koncentracji i procedur zamówień publicznych.
W odniesieniu do obu obowiązków zgłoszenia nabywca lub oferent będzie musiał dokonać uprzedniego zgłoszenia wkładów finansowych otrzymanych w związku z koncentracją lub zamówieniami publicznymi od rządu lub organów publicznych państwa spoza UE, o ile wkłady te osiągnęły określone progi. Dopóki Komisja nie zakończy przeglądu i nie zatwierdzi koncentracji, doprowadzenie jej do końca nie będzie możliwe. W przypadku procedur udzielania zamówień publicznych oferentowi objętemu postępowaniem wyjaśniającym nie będzie można udzielić zamówienia publicznego (klauzula zawieszająca) do momentu zakończenia postępowania lub upływu terminu.
Komisja będzie również mogła zażądać doraźnego zgłoszenia koncentracji i procedur udzielania zamówień publicznych, których wartość nie przekracza określonych progów, jeżeli będzie podejrzewać udział subsydiów zagranicznych w transakcji, która nie została jeszcze zawarta. W przypadku procedur udzielania zamówień publicznych ma to również zastosowanie wtedy, gdy Komisja otrzyma nowe informacje prowadzące do podejrzenia, że przedstawione zgłoszenie lub oświadczenie było niepełne, lub gdy Komisja nie otrzyma żadnego zgłoszenia ani oświadczenia. W przypadku doraźnego zgłoszenia koncentracja lub procedura udzielania zamówień publicznych będą podlegać tej samej klauzuli zawieszającej, która została wspomniana powyżej.
W ramach ogólnych czynności wyjaśniających (postępowania wyjaśniającego z urzędu) Komisja będzie mogła z własnej inicjatywy zbadać wszelkie rodzaje działalności gospodarczej i sytuacji rynkowych, takich jak inwestycje od podstaw czy świadczenie usług, jeśli będzie podejrzewać udział subsydium zagranicznego.
Struktura oceny
Procedura badania subsydiów zagranicznych będzie obejmować wstępny przegląd oraz – jeżeli zaistnieją wystarczające dowody, że subsydium zakłóca rynek wewnętrzny – postępowanie szczegółowe.
- Komisja oceni, czy wkład finansowy rządu państwa spoza UE stanowi subsydium zagraniczne w rozumieniu rozporządzenia w sprawie subsydiów zagranicznych i czy zakłóca jednolity rynek.
- Jeśli tak, Komisja dokona wyważenia negatywnych skutków subsydium zagranicznego pod względem zakłócenia jednolitego rynku oraz pozytywnych skutków pod względem rozwoju danej działalności gospodarczej, która została objęta subsydium.
- Jeżeli skutki negatywne przeważają nad pozytywnymi, Komisja może nałożyć środki kompensacyjne lub zaakceptować zobowiązania przedsiębiorstw objętych oceną mające zaradzić zakłóceniu.
Konkretne uprzednie zgłoszenie
- Koncentracje przedsiębiorstw (ponad 500 mln euro obrotów w UE i ponad 50 mln euro subsydiów zagranicznych)
- Oferty w postępowaniach o udzielenie zamówienia (o wartości ponad 250 mln euro i z ponad 4 mln euro wkładu na każde państwo spoza UE)
Ogólna kontrola
- Z urzędu
- W dowolnej sytuacji rynkowej
Kategorie subsydiów, które najbardziej mogą zakłócać konkurencję
- Nieograniczone gwarancje
- Subsydia dla przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji bez planu restrukturyzacji
- Subsydia bezpośrednio ułatwiające koncentrację
- Subsydia umożliwiające składanie bezpodstawnie korzystnej oferty
- Finansowanie eksportu niezgodne z Porozumieniem OECD w sprawie oficjalnie wspieranych kredytów eksportowych
Przesłanki świadczące o zakłóceniu
- Kwota i charakter subsydium
- Sytuacja przedsiębiorstwa, w tym jego wielkość, oraz odnośny rynek lub sektory
- Poziom i rozwój działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym
- Cel, warunki i wykorzystanie subsydium
Subsydia raczej niepowodujące zakłóceń
- Kwota wynosi mniej niż 4 mln euro w okresie 3 lat
Subsydia uznawane za niezakłócające
- Kwota jest niższa niż progi pomocy de minimis określone w unijnych zasadach pomocy państwa
- Subsydia mające na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi
W ramach tego testu bada się, czy zakłócający wpływ subsydium zagranicznego jest łagodzony pozytywnym wpływem na rozwój odnośnej subsydiowanej działalności gospodarczej. Test pomaga w podjęciu decyzji, czy należy nałożyć środki kompensacyjne, czy też zaakceptować zobowiązania przedsiębiorstw, a także w określeniu charakteru i poziomu ewentualnych środków kompensacyjnych lub zobowiązań.
- Nałożenie strukturalnych lub niestrukturalnych środków kompensacyjnych (np. zbycie aktywów, przyznanie dostępu do infrastruktury, zakaz pewnych zachowań rynkowych)
- Zaakceptowanie zobowiązań zaproponowanych przez przedsiębiorstwo
- Zakazanie subsydiowanej koncentracji lub odmowa udzielenia zamówienia publicznego oferentowi, któremu przyznano subsydium
Kluczowe etapy
- 21–22 marca 2019 r.
W swoich konkluzjach Rada Europejska zwróciła się do Komisji o określenie nowych narzędzi przeciwdziałających zakłócającemu wpływowi subsydiów zagranicznych na jednolity rynek
- Luty 2020 r.
W sprawozdaniu w sprawie polityki konkurencji Parlament Europejski wezwał Komisję do rozważenia, jakimi nowymi narzędziami można by przeciwdziałać zakłóceniom spowodowanym subsydiami
- 17 czerwca 2020 r.
Komisja przyjmuje białą księgę dotyczącą subsydiów zagranicznych otwierającą debatę publiczną
- 23 września 2020 r.
Zakończyły się 14-tygodniowe konsultacje publiczne, w których odpowiedzi udzieliło 150 respondentów
- 6 października 2020 r.
Komisja publikuje wstępną ocenę skutków dotyczącą wniosku ustawodawczego
- październik 2020 r. – styczeń 2021 r.
Komisja gromadzi uwagi zainteresowanych stron w ramach ukierunkowanych konsultacji
- 3 marca 2021 r.
Rada ds. Kontroli Regulacyjnej wydaje pozytywną opinię na temat sprawozdania z oceny skutków
- 5 maja 2021 r.
Komisja przyjmuje wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie subsydiów zagranicznych
- 30 czerwca 2022 r.
Parlament Europejski i Rada osiągają porozumienie polityczne w sprawie tekstu rozporządzenia w sprawie subsydiów zagranicznych
- Listopad 2022 r.
Ostateczny tekst rozporządzenia został przyjęty 10 listopada 2022 r. przez Parlament i 28 listopada 2022 r. przez Radę
- 12 stycznia 2023 r.
Rozporządzenie w sprawie subsydiów zagranicznych wchodzi w życie
- Styczeń 2023 r.
Komisja przedstawia projekt rozporządzenia wykonawczego i formularze zgłoszeniowe, po czym następuje czterotygodniowy okres na zgłaszanie uwag przez zainteresowane strony
- 12 lipca 2023 r.
Rozpoczyna się stosowanie rozporządzenia w sprawie subsydiów zagranicznych. Komisja może wszczynać postępowania wyjaśniające z urzędu
- 12 października 2023 r.
Zaczyna obowiązywać obowiązek zgłaszania koncentracji i zamówień publicznych przekraczających określone progi
Dokumenty