Δικαιώματα των πολιτών

Η ελεύθερη κυκλοφορία αποτελεί ένα από τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και πολλοί πολίτες της ΕΕ και υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου μετακόμισαν στο εξωτερικό για να ζήσουν, να εργαστούν ή να σπουδάσουν, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν κράτος μέλος της ΕΕ. 

Η προστασία όσων μετακόμισαν στο εξωτερικό αποτελεί την κύρια προτεραιότητα αφότου ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις.

• Σε πάνω από 5 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ χορηγήθηκε νέο καθεστώς διαμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο (οι περισσότεροι προέρχονται από την Πολωνία, τη Ρουμανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Βουλγαρία).
• Τα κράτη μέλη της ΕΕ εκτιμούν επί του παρόντος ότι υπάρχουν περισσότεροι από 1 060 000 υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που διαμένουν στην ΕΕ (οι περισσότεροι στην Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, τη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες).

 

Το περιεχόμενο της συμφωνίας αποχώρησης

Η συμφωνία αποχώρησης εγγυάται στους πολίτες αυτούς και στα μέλη των οικογενειών τους, σε γενικές γραμμές, τα ίδια δικαιώματα με αυτά που είχαν πριν από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ: μπορούν να συνεχίσουν να ζουν, να σπουδάζουν, να εργάζονται και να ταξιδεύουν ελεύθερα μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ.

Το ίδιο ισχύει και για κάθε πολίτη της ΕΕ που μετέβη στο Ηνωμένο Βασίλειο ή για κάθε υπήκοο του Ηνωμένου Βασιλείου που μετέβη σε κράτος μέλος της ΕΕ κατά τη μεταβατική περίοδο.

 

Ποιος προστατεύεται από τη συμφωνία αποχώρησης;

Η συμφωνία αποχώρησης προστατεύει τους πολίτες της ΕΕ που θα διαμένουν νόμιμα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου που θα διαμένουν νόμιμα σε ένα από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ κατά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου.

Προστατεύει επίσης τα μέλη της οικογένειας τα οποία έχουν το δικαίωμα βάσει του δικαίου της ΕΕ (όπως σύζυγοι και καταχωρισμένοι σύντροφοι, γονείς, παππούδες/γιαγιάδες, παιδιά, εγγόνια και πρόσωπα σε υφιστάμενη σταθερή σχέση) να ακολουθήσουν στο μέλλον μέλος της οικογένειάς τους.

Τα παιδιά θα προστατεύονται από τη συμφωνία αποχώρησης, ανεξαρτήτως του αν γεννήθηκαν πριν ή μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και του αν γεννήθηκαν εντός ή εκτός του κράτους υποδοχής στο οποίο διαμένει ο πολίτης της ΕΕ ή ο υπήκοος του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η μόνη εξαίρεση αφορά παιδιά γεννημένα μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, και για τα οποία, σύμφωνα με το εφαρμοστέο οικογενειακό δίκαιο, την αποκλειστική επιμέλεια έχει γονέας που δεν καλύπτεται από τη συμφωνία αποχώρησης. 

 

Κοινωνική ασφάλιση

 

Η συμφωνία αποχώρησης προστατεύει όλους τους πολίτες της ΕΕ οι οποίοι, κατά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, θα βρίσκονται σε κατάσταση που αφορά τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και ένα κράτος μέλος κάθε φορά. Προστατεύονται επίσης τα μέλη της οικογένειάς τους και οι κληρονόμοι τους.

 

Δικαιώματα διαμονής

 

Οι ουσιαστικές προϋποθέσεις διαμονής είναι και θα παραμείνουν οι ίδιες με εκείνες που προβλέπονται από την ισχύουσα ενωσιακή νομοθεσία για την ελεύθερη κυκλοφορία.

Κατ’ ουσίαν, οι πολίτες της ΕΕ και οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές, εφόσον:

• είναι μισθωτοί εργαζόμενοι ή αυτοαπασχολούμενοι·
• διαθέτουν επαρκείς οικονομικούς πόρους και ασφαλιστική κάλυψη ασθένειας·
• είναι μέλη της οικογένειας άλλου προσώπου το οποίο πληροί αυτές τις προϋποθέσεις·
• έχουν ήδη αποκτήσει δικαίωμα μόνιμης διαμονής και, ως εκ τούτου, δεν υπόκεινται πλέον σε προϋποθέσεις.

Η συμφωνία αποχώρησης δεν απαιτεί φυσική παρουσία στο κράτος υποδοχής στο τέλος της μεταβατικής περιόδου — προσωρινές απουσίες που δεν επηρεάζουν το δικαίωμα διαμονής και απουσίες μεγαλύτερης διάρκειας που δεν επηρεάζουν το δικαίωμα μόνιμης διαμονής είναι αποδεκτές.

Τα πρόσωπα που προστατεύονται από τη συμφωνία αποχώρησης και τα οποία δεν έχουν ακόμη κατοχυρώσει δικαίωμα μόνιμης διαμονής —αν δεν έχουν ζήσει στο κράτος υποδοχής για διάστημα τουλάχιστον πέντε ετών— θα προστατεύονται πλήρως από τη συμφωνία αποχώρησης και θα μπορούν να συνεχίσουν να διαμένουν στο κράτος υποδοχής και να αποκτήσουν δικαίωμα μόνιμης διαμονής στο κράτος υποδοχής μετά τη συμπλήρωση πέντε ετών διαμονής.

Οι πολίτες της ΕΕ και οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που έφθασαν στο κράτος υποδοχής πριν από την 1η Ιανουαρίου 2021 θα έχουν τα ίδια δικαιώματα και θα υπέχουν τις ίδιες υποχρεώσεις βάσει της συμφωνίας αποχώρησης με εκείνους που είχαν φθάσει στο κράτος υποδοχής πριν από την 1η Φεβρουαρίου 2020.

Δικαιώματα διαμονής των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ των 27

Για να επωφεληθούν από τα δικαιώματα αυτά, οι πολίτες ενδέχεται να χρειαστεί να υποβάλουν αίτηση για νέο καθεστώς διαμονής, σύμφωνα με την απόφαση κάθε χώρας να επιλέξει την εφαρμογή του λεγόμενου «συστατικού» ή «δηλωτικού» συστήματος.

Οι επιλογές κάθε χώρας για το σύστημα διαμονής καθώς και οι προθεσμίες, εντός των οποίων οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου και τα μέλη της οικογένειάς τους που διαμένουν σε χώρες με «συστατικό» σύστημα πρέπει να υποβάλουν αίτηση για νέο καθεστώς διαμονής, παρατίθενται στο παρακάτω αρχείο μαζί με τους βασικούς εθνικούς ιστότοπους.

^{Έχετε υπόψη σας ότι τα στοιχεία που παρατίθενται στο παραπάνω αρχείο δεν απηχούν την επίσημη γνώμη της Επιτροπής. Η ευθύνη για τις πληροφορίες και τις απόψεις που εκφράζονται σε αυτό ανήκει εξ ολοκλήρου στις αρμόδιες εθνικές αρχές των κρατών μελών, οι οποίες αποτελούν το πρώτο σημείο επαφής για τους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου. Πρέπει επίσης να γνωρίζετε ότι η κατάσταση εξακολουθεί να εξελίσσεται και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να αναζητάτε τακτικά τις πλέον πρόσφατες πληροφορίες και ειδήσεις στους αναφερόμενους εθνικούς ιστότοπους. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να επικαιροποιεί τις πληροφορίες σε αυτή την ιστοσελίδα με τα τελευταία στοιχεία από τα κράτη μέλη της ΕΕ27.}

Στις 12 Μαΐου 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε έγγραφο καθοδήγησης, το οποίο θα βοηθήσει σημαντικά τις εθνικές αρχές να εφαρμόσουν σωστά το τμήμα της συμφωνίας αποχώρησης που αφορά τα δικαιώματα των πολιτών.

_{Τα παρακάτω έγγραφα περιγράφουν τα δικαιώματα των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου στο κράτος μέλος υποδοχής τους βάσει της συμφωνίας αποχώρησης. Δεν επιδιώκουν να περιγράψουν τα δικαιώματα των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου βάσει των εθνικών κανόνων που έχει θεσπίσει το κράτος μέλος υποδοχής τους για την εφαρμογή της συμφωνίας αποχώρησης.}

• 25 Φεβρουαρίου 2021

Q&A for UK nationals' residence rights in the EU

Q&A for UK nationals' residence rights in the EU

Μια ειδική ιστοσελίδα παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα εθνικά συστήματα διαμονής, τα μέτρα συνδρομής και τους βασικούς ιστότοπους για κάθε χώρα της ΕΕ.

Το σύστημα εγκατάστασης των πολιτών της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο

_{Το παρακάτω έγγραφο περιγράφει τα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο βάσει της συμφωνίας αποχώρησης και δεν επιδιώκει να περιγράψει τα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ βάσει των εθνικών κανόνων του Ηνωμένου Βασιλείου που έχουν θεσπιστεί για την εφαρμογή της συμφωνίας αποχώρησης.}

 

 

Εφαρμογή και παρακολούθηση: τα δικαιώματα των πολιτών

Οι πολίτες της ΕΕ και οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου μπορούν να επικαλούνται το κείμενο της συμφωνίας αποχώρησης σχετικά με τα δικαιώματα των πολιτών ευθέως ενώπιον των βρετανικών δικαστηρίων και ενώπιον των δικαστηρίων των κρατών μελών της ΕΕ, αντίστοιχα. Οποιεσδήποτε διατάξεις εθνικού δικαίου που δεν συνάδουν με τις διατάξεις της συμφωνίας αποχώρησης θα πρέπει να μην εφαρμόζονται.

Τα δικαστήρια του Ηνωμένου Βασιλείου θα έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν προδικαστικά ερωτήματα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ερμηνεία του τμήματος της συμφωνίας αποχώρησης που αφορά τα δικαιώματα των πολιτών για περίοδο οκτώ ετών, η οποία αρχίζει την 31η Δεκεμβρίου 2020. Για τα ερωτήματα που θα αφορούν αιτήσεις για υπαγωγή στο καθεστώς του εγκατεστημένου προσώπου στο Ηνωμένο Βασίλειο, η εν λόγω οκταετής περίοδος άρχισε ήδη να τρέχει στις 30 Μαρτίου 2019.

Η θέση σε ισχύ και η εφαρμογή των δικαιωμάτων των πολιτών στην ΕΕ παρακολουθείται από την Επιτροπή, η οποία θα ενεργεί σύμφωνα με τις Συνθήκες της Ένωσης.

Οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που θεωρούν ότι οι εθνικές αρχές μιας χώρας της ΕΕ δεν έχουν σεβαστεί τα δικαιώματα που απορρέουν από τη συμφωνία αποχώρησης μπορούν να ασκήσουν προσφυγή σε εθνικό ή ενωσιακό επίπεδο.

^{Το ακόλουθο έγγραφο περιγράφει τη λύση που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που καλύπτονται από τη συμφωνία αποχώρησης για να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους.}

Η ανεξάρτητη αρχή παρακολούθησης του Ηνωμένου Βασιλείου έχει ισοδύναμες αρμοδιότητες με εκείνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τα εξής:

• την παραλαβή και διερεύνηση καταγγελιών πολιτών της Ένωσης και μελών των οικογενειών τους·

• τη διενέργεια ερευνών με δική της πρωτοβουλία· και

• την άσκηση προσφυγής ενώπιον των δικαστηρίων του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με εικαζόμενες παραβιάσεις από τις διοικητικές αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου των υποχρεώσεών τους που απορρέουν από το μέρος της συμφωνίας αποχώρησης που αφορά τα δικαιώματα των πολιτών.

Η ανεξάρτητη αρχή παρακολούθησης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλληλοενημερώνονται ετησίως, μέσω της μικτής επιτροπής που συστάθηκε με τη συμφωνία αποχώρησης, για τα μέτρα που λαμβάνονται σχετικά με την εφαρμογή και την επιβολή των δικαιωμάτων των πολιτών, που προβλέπονται από τη συμφωνία. Στην εν λόγω ενημέρωση θα περιλαμβάνονται, ιδίως, πληροφορίες για τον αριθμό και τη φύση των καταγγελιών που θα έχουν διεκπεραιωθεί και τα τυχόν νομικά μέτρα που θα έχουν ληφθεί σε συνέχεια των εν λόγω καταγγελιών. 

Κοινές εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή των δικαιωμάτων διαμονής

Οι κοινές εκθέσεις παρέχουν επισκόπηση της προόδου εφαρμογής όσον αφορά το νέο καθεστώς διαμονής και την έκδοση εγγράφων διαμονής που αποδεικνύουν το εν λόγω καθεστώς για τους πολίτες της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο και για τους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου στα κράτη μέλη της ΕΕ.

• 21 Δεκεμβρίου 2020

Second joint report on the implementation of residence rights under part two of the Withdrawal Agreement

Second joint report on the implementation of residence rights under part two of the Withdrawal Agreement

• 23 Οκτωβρίου 2020

First joint report on the implementation of residence rights under part two of the withdrawal agreement

First joint report on the implementation of residence rights under part two of the withdrawal agreement

Περισσότερες πληροφορίες

• Δικαιώματα διαμονής των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ και των πολιτών της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο
• Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την εφαρμογή και την παρακολούθηση των διατάξεων σχετικά με τα δικαιώματα των πολιτών στη συμφωνία αποχώρησης

^{Τελευταία επικαιροποίηση: 20 Απριλίου 2021}