Deze informatie is ook beschikbaar in het: Arabisch | العربية | Swahili | Kiswahili
De Russische invasie in Oekraïne brengt de voedselzekerheid van miljoenen mensen in de hele wereld in gevaar, met name in lage-inkomenslanden die afhankelijk zijn van de invoer van voedsel en meststoffen.
De Europese Unie neemt maatregelen om ervoor te zorgen dat de voedselzekerheid wereldwijd wordt hersteld door middel van internationale samenwerking. Zij mobiliseert ook humanitaire hulp en steun aan de zwaarst getroffen boeren.
14 november 2022 – Er zal een nieuw pakket humanitaire hulp aan 15 landen worden verstrekt ter waarde van 210 miljoen euro. De Commissie voert de steun op om degenen te helpen die het zwaarst getroffen zijn door de verwoestende gevolgen van de wereldwijd toenemende voedselonzekerheid. De totale steun van de EU voor mondiale voedselzekerheid tussen 2020 en 2024 stijgt hiermee tot 18 miljard euro.
De Russische invasie in Oekraïne heeft over de hele wereld grote gevolgen. Het gaat om de levens en bestaansmiddelen van miljoenen mensen wereldwijd, die bang zijn dat zij hun huis niet meer kunnen verwarmen of hun kinderen niet voldoende te eten kunnen geven.
Russische agressie is de oorzaak van de wereldwijde voedselcrisis
De Russische invasie in Oekraïne heeft directe gevolgen voor de voedselzekerheid van miljoenen mensen over de hele wereld. In de hele voedselvoorzieningsketen zijn de kosten gestegen. De stijging van de kosten van energie en meststoffen heeft de landbouwmarkten gedestabiliseerd. Bovendien zijn de handelsstromen van en naar Oekraïne en Rusland verstoord.
Oekraïne is op zichzelf al goed voor meer dan de helft van het tarweaanbod van het Wereldvoedselprogramma. De beschietingen en bombardementen maken het voor veel Oekraïense boeren onmogelijk om te zaaien.
Rusland vernietigt opzettelijk landbouwmachines, voedselvoorraden en verwerkings- en transportcapaciteit in Oekraïne.
Rusland beperkt zijn voedseluitvoer en blokkeert honderden schepen vol tarwe in de Zwarte Zee.
De EU-sancties tegen Rusland en Belarus zijn niet gericht tegen de landbouwsector. De aankoop, de invoer en het vervoer van landbouw- en voedingsproducten zijn vrijgesteld van het verbod op schepen die onder Russische vlag varen.
EU-respons
Als langdurige en betrouwbare partner voor landen overal ter wereld zet de EU zich in voor wereldwijde voedselzekerheid en de opbouw van veerkrachtige voedselsystemen.
In de EU is momenteel voedsel genoeg, aangezien Europa voor veel landbouwproducten grotendeels zelfvoorzienend is. Voor specifieke producten, zoals voedereiwitten, is onze landbouwsector echter een netto-importeur. Samen met de hoge kosten van productiemiddelen als meststoffen en fossiele energie, zorgt die kwetsbaarheid voor productieproblemen in de landbouw, waardoor de voedselprijzen kunnen stijgen.
De Europese Commissie heeft een reeks maatregelen op korte en middellange termijn voorgesteld om de voedselzekerheid wereldwijd te vergroten. Ze wil ook boeren en consumenten in de EU steunen, gezien de stijgende voedselprijzen en kosten van onder meer energie en meststoffen.
Wij
helpen om graan uit Oekraïne te halen
ondersteunen kwetsbare bevolkingsgroepen
voeren onze voedselproductie op
heffen beperkingen op de handel in levensmiddelen op en bevorderen multilateralisme
De wereldwijde voedselzekerheid vergroten
De lagere productie en uitvoer van gewassen uit Rusland en Oekraïne brengen aanzienlijke risico’s met zich mee voor de beschikbaarheid en betaalbaarheid van voedsel in de buurlanden van de EU in Noord-Afrika en in het Midden-Oosten, maar ook in Azië en in Afrika bezuiden de Sahara. Dit geldt met name voor tarwe, een basisproduct.
Wereldwijde gevolgen van lagere productie
De Commissie verbindt zich ertoe alle nodige maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat de EU, als netto-voedselexporteur en grootste agrovoedingsproducent, bijdraagt tot de wereldwijde voedselzekerheid. De EU is een van de belangrijkste verleners van humanitaire hulp en ontwikkelingshulp op het gebied van voedsel en voedselsystemen.
Zowel de humanitaire behoeften als de kosten zullen waarschijnlijk toenemen en extra druk uitoefenen op de humanitaire hulp. Sinds 2015 heeft de EU jaarlijks ten minste 350 miljoen euro besteed aan humanitaire voedselhulp. Tussen 2020 en 2024 investeert de EU 18 miljard euro in wereldwijde voedselzekerheid. In de periode 2021-27 zal de EU de voedselsystemen in zo’n 70 partnerlanden ondersteunen.
- Op 6 april 2022 hebben de EU en haar lidstaten meer dan 1 miljard euro toegezegd om de voedselzekerheid in de Sahel aan te pakken.
- Op 26 april 2022 hebben de EU en haar lidstaten 633 miljoen euro toegezegd voor dringende hulp en om de voedselsystemen en de veerkracht in de Hoorn van Afrika te versterken.
- Op 24 september 2022 heeft de EU 600 miljoen euro toegewezen aan de meest kwetsbare landen in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan die door de voedselcrisis zijn getroffen.
- Op 14 november 2022 heeft de Commissie een nieuw pakket humanitaire hulp ter waarde van 210 miljoen euro aangekondigd voor 15 landen die het zwaarst getroffen zijn door de verwoestende gevolgen van de toenemende voedselonzekerheid.
Voor de zuidelijke buurlanden heeft de EU een steunpakket van 225 miljoen euro goedgekeurd. Dat is bedoeld om de gevolgen te verzachten van mogelijke nieuwe voedselcrises als gevolg van de grote afhankelijkheid van voedselinvoer die door de oorlog is verstoord.
Bovendien zal de EU sterk blijven pleiten tegen uitvoerbeperkingen en uitvoerverboden voor levensmiddelen, en voor een goed functionerende interne markt.
Deze diepe crisis vormt het bewijs dat we wereldwijd sneller moeten overschakelen op een duurzaam en veerkrachtig voedselsysteem om beter voorbereid te zijn op toekomstige crises. Naar aanleiding van de VN-top over voedselsystemen in 2021 neemt de Commissie deel aan acht wereldwijde coalities die allemaal gericht zijn op de transformatie van de voedselsystemen, veerkracht en duurzame productiviteitsgroei.
De EU stelt alles in het werk om graan dat in Oekraïne geblokkeerd is op de wereldmarkten te krijgen, zodat de Oekraïners aan de broodnodige inkomsten en het Wereldvoedselprogramma aan dringend benodigde voorraden raken.
De EU heeft solidariteitscorridors geopend en financieel ondersteund, zodat het graan uit Oekraïne de meest kwetsbare landen ter wereld kan bereiken.
De EU voert ook haar eigen productie op om de druk op de mondiale voedselmarkten te verlichten, en werkt samen met het Wereldvoedselprogramma, zodat de beschikbare voorraden en extra producten kwetsbare landen tegen betaalbare prijzen kunnen bereiken.
De Commissie steunt Oekraïne ook bij de ontwikkeling en uitvoering van een voedselzekerheidsstrategie op korte en middellange termijn om te garanderen dat de hulp waar mogelijk de landbouwbedrijven bereikt en dat de vervoers- en opslaginfrastructuur in stand wordt gehouden. Oekraïne moet zijn burgers kunnen blijven voeden en uiteindelijk zijn exportmarkten terugwinnen.
500 miljoen euro zal onder de EU-landen worden verdeeld om rechtstreeks steun te verlenen aan boeren die het zwaarst worden getroffen door hogere productiekosten en de sluiting van exportmarkten. De EU-landen kunnen deze steun tot 200% aanvullen met nationale middelen.
Om de huidige cashflowproblemen van boeren aan te pakken, mogen de EU-landen hogere rechtstreekse GLB-voorschotten betalen.
De Commissie heeft al het volgende gedaan:
- een uitzonderlijke en tijdelijke afwijking toegestaan om de productie van gewassen op braakgelegde grond in de EU toe te staan, met behoud van volledige vergroeningsbetalingen voor boeren
- een voorstel ingediend voor een nieuw, op zichzelf staand tijdelijk crisiskader dat ook geldt voor boeren, meststoffenproducenten en de visserijsector
De Commissie komt ook met vangnetmaatregelen voor de varkensvleesmarkt, gezien de bijzonder moeilijke situatie in de sector.
Preventieve maatregelen tegen invoer van aantal producten uit Oekraïne
De EU is in mei 2022 overeengekomen de invoerrechten, quota en handelsbeschermingsmaatregelen op de Oekraïense uitvoer naar de Europese Unie, bekend als autonome handelsmaatregelen, op te schorten om de moeilijkheden te helpen verlichten waarmee Oekraïense producenten en exporteurs worden geconfronteerd na de ongerechtvaardigde militaire agressie van Rusland.
Na het ontstaan van logistieke knelpunten in Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije, veroorzaakt door de invoer van tarwe, maïs, koolzaad en zonnebloemzaad uit Oekraïne, zijn op 2 mei 2023 uitzonderlijke en preventieve maatregelen hiervoor tijdelijk in werking getreden. Er zijn geen marktverstoringen meer vastgesteld in de vijf staten die grenzen aan Oekraïne, en daarom liepen de preventieve maatregelen af op 15 september 2023. Toch heeft Oekraïne ermee ingestemd om vanaf 16 september doeltreffende maatregelen te nemen om de uitvoer van de vier groepen goederen aan banden te leggen om marktverstoringen in de aangrenzende lidstaten te voorkomen. Het heeft er ook mee ingestemd om binnen dertig dagen met wettelijke maatregelen te komen om pieken in het aanbod van graan te voorkomen
De Commissie blijft de situatie volgen om te kunnen ingrijpen bij onvoorziene situaties Zij legt geen beperkingen op zolang de Oekraïense maatregelen van kracht zijn en goed werken
Door maatregelen om meer voedsel op de markt te brengen, zullen de prijzen niet verder oplopen.
De EU-landen mogen ook verlaagde btw-tarieven invoeren en marktdeelnemers aanmoedigen de kleinhandelsprijzen in toom te houden.
Daarnaast kunnen de EU-landen gebruikmaken van EU-fondsen, zoals het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD), dat steun geeft voor acties van de EU-landen om voedselhulp en/of materiële basishulp aan de meest kwetsbaren te verstrekken.
Veerkrachtige en duurzame voedselsystemen
Het is meer dan ooit noodzakelijk om de veerkracht van Europese landbouw te vergroten door de afhankelijkheid van energie, energie-intensieve invoer en invoer van diervoeders te verminderen. Die veerkracht vereist invoer uit verschillende landen en uiteenlopende afzetmogelijkheden dankzij een robuust multilateraal en bilateraal handelsbeleid.