Δράσεις της ΕΕ για την ενίσχυση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας

Οι πληροφορίες διατίθενται επίσης στις εξής γλώσσες: αραβικά | العربية | σουαχίλι | κισουαχίλι

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θέτει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια για εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο, ιδίως σε χώρες χαμηλού εισοδήματος που εξαρτώνται από τις εισαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση λαμβάνει μέτρα για να εξασφαλίσει την αποκατάσταση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας μέσω της διεθνούς συνεργασίας. Έχει επίσης κινητοποιήσει ανθρωπιστική βοήθεια και στήριξη για τους αγρότες που πλήττονται περισσότερο.

Η επιθετικότητα της Ρωσίας υπεύθυνη για την παγκόσμια επισιτιστική κρίση

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει άμεσο αντίκτυπο στην επισιτιστική ασφάλεια εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο. Το κόστος σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων έχει αυξηθεί. Η αύξηση του κόστους της ενέργειας και των λιπασμάτων έχει αποσταθεροποιήσει τις γεωργικές αγορές, ενώ διαταράσσονται οι εμπορικές ροές προς και από την Ουκρανία και τη Ρωσία.

Αντίδραση της ΕΕ

Η ΕΕ, ως μακροχρόνιος και αξιόπιστος εταίρος πολλών χωρών σε ολόκληρο τον κόσμο, εργάζεται για τη διασφάλιση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας και την οικοδόμηση ανθεκτικών συστημάτων τροφίμων.

Η διαθεσιμότητα τροφίμων δεν διακυβεύεται επί του παρόντος στην ΕΕ, δεδομένου ότι η ήπειρος είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης όσον αφορά πολλά γεωργικά προϊόντα. Ωστόσο, ο γεωργικός μας τομέας είναι καθαρός εισαγωγέας συγκεκριμένων προϊόντων, για παράδειγμα πρωτεϊνών ζωοτροφών. Αυτή η ευάλωτη κατάσταση, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος των εισροών, όπως τα λιπάσματα και η ενέργεια από ορυκτά καύσιμα, δημιουργεί προκλήσεις στην παραγωγή για τους γεωργούς και ενέχει τον κίνδυνο ανόδου των τιμών των τροφίμων.

H ανακοίνωση προτείνει ορισμένες βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες ενέργειες για την ενίσχυση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας και τη στήριξη των γεωργών και των καταναλωτών στην ΕΕ ενόψει της αύξησης των τιμών των τροφίμων και του κόστους των εισροών.

Τι κάνουμε;

Παγκόσμιος αντίκτυπος της μειωμένης γεωργικής παραγωγής

Η Επιτροπή δεσμεύεται να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει ότι η ΕΕ, ως καθαρός εξαγωγέας τροφίμων και κορυφαίος παραγωγός γεωργικών προϊόντων διατροφής, συμβάλλει στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Η ΕΕ είναι ο κύριος πάροχος ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας όσον αφορά τα τρόφιμα και τα συστήματα τροφίμων.

Τόσο οι ανθρωπιστικές ανάγκες όσο και το κόστος είναι πιθανό να αυξηθούν και να ασκήσουν πρόσθετη πίεση στην ανθρωπιστική βοήθεια. Από το 2015 η ΕΕ έχει δαπανήσει τουλάχιστον 350 εκατ. ευρώ ετησίως για ανθρωπιστική επισιτιστική βοήθεια. Μεταξύ του 2020 και του 2024, η ΕΕ επενδύει 18 δισ. ευρώ για την επισιτιστική ασφάλεια παγκοσμίως. Κατά την περίοδο 2021-27, η ΕΕ θα στηρίξει τα συστήματα τροφίμων σε περίπου 70 χώρες-εταίρους.

• Στις 6 Απριλίου 2022 η ΕΕ και τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να διαθέσουν πάνω από 1 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της επισιτιστικής ασφάλειας στο Σαχέλ. 
• Στις 26 Απριλίου 2022 η ΕΕ και τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να διαθέσουν 633 εκατ. ευρώ για επείγουσα στήριξη και για την ενίσχυση των συστημάτων τροφίμων, καθώς και της ανθεκτικότητας, στο Κέρας της Αφρικής.
• Στις 24 Σεπτεμβρίου 2022 η ΕΕ διέθεσε 600 εκατ. ευρώ στις πλέον ευάλωτες χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού που επλήγησαν από την επισιτιστική κρίση.
• Στις 14 Νοεμβρίου 2022 η Επιτροπή ανακοίνωσε νέα δέσμη ανθρωπιστικής βοήθειας ύψους 210 εκατ. ευρώ για 15 χώρες που πλήττονται περισσότερο από τις καταστροφικές επιπτώσεις της αυξανόμενης επισιτιστικής ανασφάλειας.

Για την περιοχή της Νότιας Γειτονίας, η ΕΕ ενέκρινε δέσμη μέτρων στήριξης ύψους 225 εκατ. ευρώ για τον μετριασμό των επιπτώσεων ενδεχόμενων αναδυόμενων επισιτιστικών κρίσεων λόγω της υψηλής εξάρτησης από τις εισαγωγές τροφίμων, οι οποίες έχουν διαταραχθεί εξαιτίας του πολέμου.

Επιπλέον, η ΕΕ θα συνεχίσει να υποστηρίζει σθεναρά την αποφυγή περιορισμών στις εξαγωγές και απαγορεύσεων εξαγωγών τροφίμων και την εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς.

Αυτή η βαθιά κρίση επιβεβαιώνει ότι πρέπει να επιταχύνουμε σε παγκόσμιο επίπεδο τη μετάβαση του συστήματος τροφίμων προς τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα, ώστε να προετοιμαστούμε καλύτερα για μελλοντικές κρίσεις. Σε συνέχεια της συνόδου κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τα συστήματα τροφίμων του 2021, η Επιτροπή θα συμμετάσχει σε οκτώ παγκόσμιους συνασπισμούς που στοχεύουν στον μετασχηματισμό του συστήματος τροφίμων, την ανθεκτικότητα και τη βιώσιμη αύξηση της παραγωγικότητας.

Στήριξη της Ουκρανίας

Λωρίδες αλληλεγγύης της ΕΕ Σημαντικοί διάδρομοι για τις ουκρανικές εξαγωγές και εισαγωγές

Η ΕΕ εντείνει επίσης τη δική της παραγωγή για να μειώσει την πίεση στις παγκόσμιες αγορές τροφίμων και συνεργάζεται με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα, ώστε τα διαθέσιμα αποθέματα και τα πρόσθετα προϊόντα να μπορέσουν να φθάσουν σε ευάλωτες χώρες σε προσιτές τιμές.

Επίσης, η Επιτροπή στηρίζει την Ουκρανία στη χάραξη και εφαρμογή βραχυπρόθεσμης και μεσοπρόθεσμης στρατηγικής για την επισιτιστική ασφάλεια, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι συνεισφορές θα φτάσουν στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, όπου είναι δυνατόν, και ότι θα διατηρηθούν οι εγκαταστάσεις μεταφοράς και αποθήκευσης για να μπορέσει η χώρα να εξασφαλίσει τη διατροφή των πολιτών της και να ανακτήσει τελικά τον έλεγχο των εξαγωγικών αγορών της.

Αλληλεγγύη της ΕΕ προς την Ουκρανία

Στήριξη των αγροτών της ΕΕ

Ήδη η Επιτροπή:

• έχει χορηγήσει έκτακτη και προσωρινή παρέκκλιση για να επιτραπεί η καλλιέργεια εκτάσεων υπό καθεστώς αγρανάπαυσης εντός της ΕΕ, διατηρώντας παράλληλα πλήρως τις ενισχύσεις οικολογικού προσανατολισμού για τους αγρότες
• έχει προτείνει ένα νέο προσωρινό πλαίσιο κρίσης που θα καλύπτει επίσης τους αγρότες, τους παραγωγούς λιπασμάτων και τον τομέα της αλιείας

Η Επιτροπή θα εισηγηθεί μέτρα που θα λειτουργούν ως δίχτυ ασφαλείας για την αγορά, ώστε να στηριχθεί η αγορά χοιρινού κρέατος που βρίσκεται σε ιδιαίτερα δύσκολη κατάσταση.

Προληπτικά μέτρα σχετικά με τις περιορισμένες εισαγωγές από την Ουκρανία

Τον Μάιο του 2022 η ΕΕ συμφώνησε να αναστείλει τους εισαγωγικούς δασμούς, τις ποσοστώσεις και τα μέτρα εμπορικής άμυνας για τις ουκρανικές εξαγωγές προς την Ευρωπαϊκή Ένωση —γνωστά ως αυτόνομα εμπορικά μέτρα— για να συμβάλει στην άμβλυνση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι Ουκρανοί παραγωγοί και εξαγωγείς λόγω της αδικαιολόγητης στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας.

Μετά την εμφάνιση στη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία σημείων συμφόρησης στην υλικοτεχνική υποστήριξη όσον αφορά τον σίτο, αραβόσιτο, κραμβόσπορο και ηλιανθόσπορο καταγωγής Ουκρανίας, τα έκτακτα και προληπτικά μέτρα για την εισαγωγή τους τέθηκαν σε ισχύ στις 2 Μαΐου 2023, σε προσωρινή βάση. Στα 5 κράτη που συνορεύουν με την Ουκρανία δεν παρατηρήθηκαν άλλες στρεβλώσεις της αγοράς και, ως εκ τούτου, τα εν λόγω προληπτικά μέτρα έληξαν στις 15 Σεπτεμβρίου 2023. Ωστόσο η Ουκρανία συμφώνησε να θέσει σε εφαρμογή από τις 16 Σεπτεμβρίου αποτελεσματικά μέτρα για τον έλεγχο των εξαγωγών τεσσάρων ομάδων αγαθών, προκειμένου να αποφευχθούν στρεβλώσεις της αγοράς στα γειτονικά κράτη μέλη. Συμφώνησε επίσης να θεσπίσει νομικά μέτρα για την αποφυγή της απότομης αύξησης του όγκου των σιτηρών εντός 30 ημερών.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί την κατάσταση ώστε να είναι σε θέση να αντιδράσει σε τυχόν απρόβλεπτες καταστάσεις. Θα απέχει επίσης από την επιβολή περιορισμών για όσο διάστημα εφαρμόζονται και λειτουργούν πλήρως τα αποτελεσματικά μέτρα της Ουκρανίας.

Στήριξη των καταναλωτών της ΕΕ

Επιπροσθέτως, τα κράτη μέλη μπορούν να αντλήσουν πόρους από τα ταμεία της ΕΕ, όπως το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ) το οποίο στηρίζει τις ενέργειες χωρών της ΕΕ για την παροχή επισιτιστικής και/ή βασικής υλικής συνδρομής στα πλέον ευάλωτα άτομα.