Europejskie miasta tętnią życiem – to w nich jest najwięcej szkół i uniwersytetów, a oferta zatrudnienia i usług jest najbogatsza. Dzieje się tak, ponieważ dysponują rozwiniętą infrastrukturą i sprzyjają działalności przedsiębiorczej. Ponad 75 proc. ludności UE mieszka na terenach zurbanizowanych, a z prognoz wynika, że do 2050 r. odsetek ten wzrośnie do niemal 85 proc.
Ze względu na gęste zaludnienie to w obszarach zurbanizowanych zużywa się największe ilości energii i emituje najwięcej gazów cieplarnianych. Ponieważ walka ze zmianą klimatu w coraz większym stopniu obejmuje wdrażanie rozwiązań na wszystkich poziomach oraz zaangażowanie ludności, miasta są predysponowane do zajęcia pozycji lidera w procesie transformacji w kierunku czystej energii. Mają one wiele do zyskania, jeśli wcześnie przyjmą strategie służące osiągnięciu neutralności klimatycznej. Dlatego też w swoich działaniach na rzecz osiągnięcia do 2050 r. celów Europejskiego Zielonego Ładu i uczynienia Europy neutralną dla klimatu Komisja Europejska kładzie nacisk na rolę inteligentnych miast.
Czym jest „inteligentne miasto”?
Inteligentne miasto to miejsce, które integruje systemy fizyczne, cyfrowe i ludzkie z tradycyjnymi sieciami i usługami, aby lepiej wykorzystywać zasoby energetyczne i ograniczyć emisje z korzyścią dla mieszkańców i przedsiębiorstw.
Definicja „inteligentnego miasta” wykracza poza wykorzystanie technologii cyfrowych – obejmuje również bardziej energooszczędne budynki, zintegrowane odnawialne źródła energii, zrównoważone systemy ogrzewania i chłodzenia, inteligentniejsze miejskie sieci transportowe, zmodernizowane dostawy wody i lepsze instalacje do unieszkodliwiania odpadów, aby sprostać wyzwaniom gospodarczym, społecznym i środowiskowym miasta. Podstawą inteligentnych miast jest zaangażowanie polityczne oraz szerokie i obejmujące wszystkich zaangażowanie obywatelskie, co ma zapewnić zrównoważone i sprzyjające włączeniu społecznemu rozwiązania służące zwiększeniu odporności miast.
Miasta a inicjatywy w zakresie polityki energetycznej UE
Realizowanych jest już wiele strategii politycznych, pomysłów i inicjatyw UE promujących bardziej zrównoważone i konkurencyjne obszary miejskie. Obejmują one zastosowanie inteligentnych technologii w budynkach, by zwiększyć ich efektywność energetyczną, promowanie badań naukowych i innowacji mających na celu przekształcenie systemu energetycznego Unii w system niskoemisyjny, a także wymianę wiedzy fachowej w ramach sieci współpracy, aby osiągnąć w miastach unijne cele w zakresie klimatu i energii.
Porozumienie Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii
Komisja Europejska zainicjowała Porozumienie Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii w 2008 r. Od tego czasu w jego ramach przedstawiciele władz lokalnych i regionalnych dobrowolnie zobowiązują się do realizacji unijnych celów w zakresie klimatu i energii na swoim terytorium.
Obecnie społeczność ta liczy ponad 11 tys. sygnatariuszy, których zobowiązania są powiązane z unijnymi ramami polityki klimatyczno-energetycznej. Sygnatariusze porozumienia zobowiązują się do przyjęcia zintegrowanego podejścia do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej. Są również zobowiązani do opracowania planu działania na rzecz zrównoważonej energii i klimatu służącego ograniczeniu emisji dwutlenku węgla o co najmniej 40 proc. do 2030 r. oraz zwiększeniu odporności na zmianę klimatu. Inną kluczową kwestią podnoszoną w ramach tej inicjatywy jest ubóstwo energetyczne. Ponadto w maju 2022 r. sygnatariusze porozumienia zainaugurowali porozumienie w sprawie pilnych oszczędności energii w miastach, aby przyspieszyć zmniejszenie zużycia energii w ramach planu REPowerEU.
Za porozumieniem tym opowiedziały się liczne miasta na całym świecie, w związku z czym w 2016 r. Komisja Europejska ustanowiła wraz z byłym burmistrzem Nowego Jorku Michaelem Bloombergiem Światowe Porozumienie Burmistrzów.
Platforma „Inteligentne miasta”
Platforma „Inteligentne miasta” powstała w 2012 r. jako platforma wielostronna europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz inteligentnych miast i społeczności. Od momentu powstania jej celem jest poprawa jakości życia ludności, zwiększenie konkurencyjności europejskich miast i przedsiębiorstw oraz pomoc w realizacji unijnych celów w zakresie energii i klimatu.
W ramach tej inicjatywy udostępniane są informacje na temat wdrażania zrównoważonych rozwiązań służących inteligentnym miastom. Wymianę informacji między promotorami projektów a członkami społeczności finansującej umożliwia zintegrowany proces „Explore-Shape-Deal”, który pozwala gromadzić wiedzę na temat inteligentnych miast i wykorzystywać ją do opracowania projektów zdolnych do pozyskania finansowania bankowego. Aby skutecznie wspierać ten proces łączenia projektów ze społecznością finansującą, platforma skupia miasta, przemysł, MŚP, inwestorów, banki, badaczy i inne podmioty w obszarach takich jak zrównoważona mobilność w miastach, dzielnice i środowisko zbudowane, ukierunkowanie na obywateli oraz zintegrowana infrastruktura i procesy w dziedzinie energii, technologii informacyjno-komunikacyjnych i transportu.
Działania platformy „Inteligentne miasta” prowadzone są w ścisłej współpracy obejmującej inne inicjatywy UE, aby zapewnić w ten sposób zaplecze łączące kluczową wiedzę praktyczną, wsparcie dla budowania potencjału i pomoc w pozyskaniu finansowania we wspomnianych sektorach. W ramach tej inicjatywy od 2018 r. udało się pozyskać dla około 130 projektów inwestycje o wartości ponad 600 mln euro.
Skalowalne miasta
Na platformie „Inteligentne miasta” działa grupa 120 „skalowalnych miast”, które są zaangażowane w 18 sztandarowych projektów na rzecz inteligentnych miast i społeczności, finansowanych z programu „Horyzont 2020” na kwotę około 345 mln euro. Skalowalne miasta dzielą się na 48 miast wiodących i 72 miasta stowarzyszone. Miasta wiodące realizują projekty pilotażowe i wdrażają najbardziej zaawansowane i innowacyjne rozwiązania, które następnie są powielane przez pozostałe miasta.
Skalowalne miasta, z których większość jest również sygnatariuszami Porozumienia Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii, wykazały się bardzo dobrymi wynikami, gdyż dotąd zaoszczędziły ponad 15 gigawatogodzin energii i 3 tys. ton dwutlenku węgla.
Misja „Horyzont Europa” w zakresie neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast
Zainaugurowana we wrześniu 2020 r. misja „100 miast neutralnych dla klimatu do 2030 r.” ma na celu promowanie innowacji systemowych w całym łańcuchu wartości inwestycji miejskich, ukierunkowanych na wiele sektorów, takich jak zarządzanie, transport, energia, budownictwo i recykling. Misja ta, przy wsparciu technologii cyfrowych, ma zapewnić pozycję liderów innowacji uczestniczącym miastom, które następnie umożliwią wszystkim europejskim miastom wdrożenie proponowanych rozwiązań do 2050 r.
W dziedzinie energii jako punkt wyjścia w perspektywie do 2030 r. wyznaczono następujące cele: lepsza czysta i zrównoważona mobilność miejska, budynki o niemal zerowym lub dodatnim zużyciu energii oraz produkcja zielonej energii.
Po przeprowadzeniu oceny zgłoszeń zarejestrowanych w odpowiedzi na zaproszenie do wyrażenia zainteresowania w kwietniu 2022 r. Komisja ogłosiła listę 100 miast wybranych do udziału. Ta setka miast reprezentuje wszystkie 27 państw UE, a 12 dodatkowych miast reprezentuje państwa stowarzyszone i przyszłe państwa stowarzyszone w ramach programu „Horyzont Europa”. 94 spośród nich to sygnatariusze Porozumienia Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii.
Miasta te będą miały możliwość zapewnienia swoim mieszkańcom wielu korzyści w postaci zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza i zanieczyszczenia hałasem, zmniejszenia zagęszczenia ruchu, niższych rachunków za energię i zdrowszego stylu życia poprzez przygotowanie i wykonanie umowy w sprawie miasta neutralnego dla klimatu. Umowa ta będzie obejmować ogólny plan na rzecz neutralności klimatycznej we wszystkich sektorach, takich jak energetyka, budownictwo, gospodarowanie odpadami i transport. W proces ten zaangażowani zostaną obywatele, organizacje badawcze i sektor prywatny. Zobowiązania podjęte przez miasta w umowach w sprawie miasta neutralnego dla klimatu umożliwią im współpracę z UE oraz władzami krajowymi i regionalnymi, co pomoże im osiągnąć ich ambitne cele.
W ramach platformy „Inteligentne miasta” zbadane zostaną możliwości udzielenia wsparcia 265 gminom, które nie zostały wybrane do udziału w misji.
Inne strony na ten temat
Informacje szczegółowe
- Data publikacji
- 13 lipca 2022
- Autor
- Dyrekcja Generalna ds. Energii
- Miejsce
- Bruksela