Jaarverslagen over de toepassing van het Handvest

Doel van de verslagen

Sinds 2010 publiceert de Europese Commissie jaarlijks een verslag over de toepassing van het EU-Handvest van de grondrechten.

In de jaarverslagen wordt bericht over de vooruitgang op de gebieden waarvoor de EU bevoegd is. Daarbij wordt beschreven hoe in concrete gevallen, en met name bij voorstellen voor nieuwe EU-wetgeving, rekening is gehouden met het Handvest.

Om de toepassing van het Handvest in de EU te versterken, ligt sinds 2021 in het verslag elk jaar de nadruk op een ander thematisch gebied van strategisch belang dat onder het EU-recht valt.

Het jaarverslag biedt de gelegenheid voor een jaarlijkse gedachtewisseling met het Europees Parlement en de Raad van de EU.

Verslag 2021

Het verslag van 2021 over de toepassing van het Handvest van de grondrechten in de EU volgt de nieuwe thematische aanpak die de Europese Commissie vorig jaar heeft aangekondigd in de strategie ter versterking van de toepassing van het Handvest van de grondrechten in de EU. In het verslag van 2021 wordt de nadruk gelegd op beste praktijken van de lidstaten en op de uitdagingen waarmee de lidstaten worden geconfronteerd bij het beschermen van de grondrechten in het digitale tijdperk.

Vijf belangrijke beleidsterreinen van het verslag

Aanpakken van de uitdagingen van onlinemoderatie

De verspreiding van illegale inhoud op het internet vormt een bedreiging voor het democratische debat en voor een aantal grondrechten. In december 2020 heeft de Commissie regelgevende maatregelen voorgesteld om illegale inhoud tegen te gaan en tegelijk de grondrechten te beschermen via de wet inzake digitale diensten. Daarnaast worden via de code ter bestrijding van illegale haatzaaiende uitlatingen op het internet vrijwillige maatregelen bevorderd. Op 9 december heeft de Commissie ook een initiatief voorgesteld om haatzaaiende uitlatingen en haatmisdrijven op te nemen in de lijst van EU-misdrijven.

Bescherming van de grondrechten bij gebruik van artificiële intelligentie

Het toenemende gebruik van kunstmatige-intelligentiesystemen kan grote voordelen opleveren, maar bepaalde toepassingen zijn zo complex en ondoorzichtig dat zij een probleem vormen voor de naleving of handhaving van de grondrechten. Vele lidstaten hebben nationale strategieën inzake kunstmatige intelligentie ontwikkeld om transparantie, traceerbaarheid en robuustheid te waarborgen en te zorgen voor een doeltreffende naleving van de grondrechten. In april 2021 heeft de Commissie een wetgevingsvoorstel ingediend om te garanderen dat kunstmatige-intelligentiesystemen die een hoog risico vormen voor de grondrechten op passende wijze worden getest en gedocumenteerd.

Dichten van de digitale kloof

De COVID-19-pandemie heeft duidelijk gemaakt dat mensen die niet over de nodige kennis of uitrusting beschikken, moeilijker toegang krijgen tot online aangeboden openbare diensten. Uit het verslag blijkt hoe de lidstaten en de EU aan verschillende concepten werken om te garanderen dat niemand wordt uitgesloten. Om de digitale kloof te dichten, is solidariteit van groot belang.

Bescherming van platformwerkers

Platformwerk heeft nieuwe economische kansen gecreëerd voor mensen, bedrijven en consumenten. Het roept echter ook vragen op over de bestaande rechten en plichten op het gebied van arbeidsrecht en sociale bescherming. Op 8 december heeft de Commissie een wetgevingsinitiatief aangenomen om de arbeidsomstandigheden van mensen die werken via digitale arbeidsplatforms te verbeteren en tegelijk de duurzame groei van digitale arbeidsplatforms in de Unie te ondersteunen.

Toezicht op digitale surveillance

Surveillance kan legitiem zijn, bijvoorbeeld om de veiligheid te waarborgen en criminaliteit te bestrijden, maar niet alle praktijken zijn gerechtvaardigd. In dit verband zijn gegevensbescherming en privacy niet alleen essentiële grondrechten, maar ook “faciliterende” rechten om andere grondrechten, die door surveillance kunnen worden ingeperkt, beter te beschermen.

Jaarverslag 2021 over de toepassing van het Handvest van de grondrechten

Eerdere jaarverslagen

In 2020 was er geen verslag over 2019. De Commissie heeft toen haar strategie ter versterking van de toepassing van het Handvest in de EU vastgesteld.

2023 Report

Read the 2023 report

Effective legal protection and access to justice constitute an area of strategic relevance addressed in the 2023 Annual report on the application of the EU Charter of Fundamental Rights, in line with the thematic approach announced by the European Commission in the 2020 Strategy to strengthen the application of the Charter of Fundamental Rights in the EU. The 2023 Charter report provides a fundamental rights perspective on access to justice for all through judicial and non-judicial remedies, by giving an overview of the relevant EU legislation and of the recent developments (2020-2023).

Four areas of the report

EU law on effective legal protection and access to justice

To enable everyone to seek and obtain a just resolution of legal problems through legal and justice services, the EU has developed a comprehensive legal framework, which contains remedies for breaches of the related EU law. This is supplemented by several EU instruments establishing minimum standards on effective legal protection and access to justice. The scope of relevant EU policies ranges from digitalisation efforts to protecting victims of crime or discrimination, strengthening consumers’ rights, safeguarding the rights of suspects or accused persons in criminal proceedings, to fields such as environmental protection, online content regulation and data protection.

Measures taken by Member States to provide for effective legal protection

EU law can benefit people’s daily lives in a range of situations by strengthening their effective legal protection and access to justice in conjunction with national rules. The report provides a snapshot of the achievements and challenges Member States have encountered in providing sufficient remedies to ensure effective legal protection in the fields covered by EU law, as they are required to do under Article 19(1)TEU.

Provision of effective legal protection through courts

Acknowledging that judgments can make a significant contribution to the interpretation of EU and national law on effective legal protection and access to justice, the report gives an overview of relevant cases of the CJEU and national courts.

EU funding for effective legal protection

The active engagement of the Commission in ensuring the availability of effective legal protection also translates into support through funding aimed at building the capacity of judicial professionals, civil society organisations and other stakeholders to promote and protect EU values and apply the Charter in their daily work.

Read the 2023 report in all EU languages

Targeted consultations

The report relies on the Commission's and the FRA's qualitative assessment of the feedback from consultations, and of other sources. Input was provided by Member States, Charter Focal Points, international organisations, the European Network of National Human Rights Institutions (ENNHRI) and the European Network of Equality Bodies (Equinet) and their members. It is also based on the results of an online consultation of CSOs run through the Fundamental Rights Agency Civil Society Platform, as well as contributions for other Commission reports, such as the Rule of Law reports and the Justice Scoreboard.

2023 Report – FRA summary of civil society consultation on access to justice

2023 Report – input from Member States

Previous reports

In 2020 there was no Charter report on year 2019 as the Commission adopted its strategy to strengthen the application of the Charter in the EU.