Obecna dyrektywa 2009/125/WE w sprawie ekoprojektu od dawna przynosi korzyści przedsiębiorstwom, konsumentom i środowisku. W samym tylko 2021 r. obecne środki związane z ekoprojektem, obejmujące 31 grup produktów, pozwoliły konsumentom w UE zaoszczędzić 120 mld euro w wydatkach na energię i doprowadziły do zmniejszenia o 10 proc. rocznego zużycia energii przez produkty objęte badaniem.
Bardziej zrównoważone środowiskowo produkty o zamkniętym cyklu życia
Proponowane rozporządzenie w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów, opublikowane 30 marca 2022 r., stanowi główny element podejścia Komisji na rzecz bardziej zrównoważonych środowiskowo produktów o zamkniętym cyklu życia. Wniosek opiera się na dyrektywie w sprawie ekoprojektu, która obecnie obejmuje jedynie produkty związane z energią.
We wniosku ustanowiono ramy prawne wymogów dotyczących ekoprojektu dla poszczególnych grup produktów, aby znacznie poprawić stopień zamknięcia ich obiegu, ich charakterystykę energetyczną i inne aspekty zrównoważenia środowiskowego. Umożliwi to określenie wymogów dotyczących wydajności i informacji w odniesieniu do prawie wszystkich kategorii towarów fizycznych wprowadzanych do obrotu w UE (z pewnymi ważnymi wyjątkami, takimi jak żywność i pasza, zgodnie z definicją zawartą w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002). W przypadku grup produktów, które mają wystarczająco dużo wspólnych cech, można ustalić zasady horyzontalne.
Ramy te umożliwią określenie szerokiego zakresu wymogów, w tym dotyczących:
- trwałości produktu, możliwości ponownego użycia, modernizacji i naprawy
- obecności substancji utrudniających obieg zamknięty
- energii i zasobooszczędności
- zawartości materiałów z recyklingu
- regeneracji produktów i recyklingu
- śladu węglowego i środowiskowego
- wymogów informacyjnych, w tym cyfrowego paszportu produktu.
Nowy cyfrowy paszport produktu będzie zawierał informacje na temat zrównoważenia środowiskowego produktów. Powinien on pomóc konsumentom i przedsiębiorstwom w dokonywaniu świadomych wyborów przy zakupie produktów, ułatwić naprawę i recykling oraz zwiększyć przejrzystość w zakresie wpływu produktów na środowisko. Paszport produktu powinien również pomóc organom publicznym w lepszym przeprowadzaniu kontroli.
Do 2030 r. nowe ramy dotyczące zrównoważonych produktów mogą przynieść 132 megaton oszczędności energii pierwotnej, co odpowiada około 150 mld m³ gazu ziemnego – w przybliżeniu jest to wielkość importu gazu z Rosji do UE.
Plany prac w zakresie ekoprojektu i etykietowania energetycznego
Obecne prawodawstwo wymaga, aby priorytety w zakresie wdrażania były ustalane za pomocą regularnie aktualizowanych kroczących planów działań, w których podsumowano dotychczasowe postępy i uwzględniono orientacyjne priorytety dla nowych grup produktów związanych z energią, które należy uwzględnić.
Plan prac w zakresie ekoprojektu i etykietowania energetycznego na lata 2022–2024 opiera się na pracach przeprowadzonych od czasu przyjęcia pierwszej dyrektywy w sprawie ekoprojektu, ale obejmuje również prace wymagane na mocy rozporządzenia ramowego w sprawie ram etykietowania energetycznego (UE/2017/1369) i podsumowuje postępy w realizacji europejskiego rejestru produktów do celów etykietowania energetycznego (EPREL). Plan obejmuje również podobne prace oparte na określonej podstawie prawnej, dotyczące etykietowania opon.
Plan prac na lata 2022–2024 obejmuje nowe produkty związane z energią oraz aktualizuje cele w odniesieniu do produktów, które są już regulowane, jako środek przejściowy do czasu wejścia w życie nowego rozporządzenia. Dotyczy on elektroniki użytkowej, takiej jak smartfony, tablety i panele słoneczne, czyli najszybciej rozwijającej się kategorii odpadów.