Jasne obowiązki platform w całej UE
Obecnie sposób, w jaki prowadzą działalność platformy internetowe pełniące rolę tzw. strażników dostępu (kontrolujące dostęp do informacji i usług, ang. gatekeepers), jest w dużej mierze nieuregulowany lub oparty na zbiorach przepisów, spośród których wiele wywodzi się sprzed ery gospodarki cyfrowej. Dotyczy to całej UE.
Problemów związanych z praktykami tego rodzaju platform nie rozwiązują obecnie skutecznie ani przepisy obowiązujące w państwach członkowskich, ani na szczeblu Unii Europejskiej.
Pewność prawa dla platform
Krajowe inicjatywy ustawodawcze w państwach członkowskich UE mogłyby obecnie częściowo rozwiązać dostrzeżone problemy, ale doprowadziłyby też do jeszcze większego rozdrobnienia przepisów w UE. Mogłoby to skutkować wzrostem kosztów przestrzegania przepisów, jakie spoczywają na platformach prowadzących działalność transgraniczną.
- Platformy pełniące rolę strażników dostępu będą zaznajomione z obowiązkami, których muszą przestrzegać.
- Inne platformy nie będą podlegać tym przepisom, ale będą mogły w kontaktach biznesowych ze strażnikami dostępu korzystać z bardziej sprawiedliwych praktyk.
- Spadną koszty przestrzegania przepisów ponoszone przez strażników dostępu i korzystających z ich platform użytkowników biznesowych.
- Wprowadza jeden zbiór przepisów mających zastosowanie w całej UE.
- W nowych przepisach przewiduje się mechanizmy, które pozwolą Komisji i państwom członkowskim koordynować swoje działania i zapewniać właściwe wdrażanie tych ram prawnych w całej UE.
Dostosowane do podmiotów asymetryczne obowiązki
Obecnie użytkownicy miewają do czynienia z nielegalnymi towarami, treściami lub usługami, a wszystkie decyzje zależą głównie od woli platform. Największy wpływ wywierają te platformy, które stały się praktycznie publicznymi przestrzeniami komunikacji i handlu.
Co zmienia nowy akt o usługach cyfrowych:
- Wprowadza środki służące zwalczaniu nielegalnych towarów, usług i treści w internecie, takie jak mechanizm sygnalizowania takich treści przez użytkowników, a w przypadku platform – mechanizm współpracy z „zaufanymi podmiotami sygnalizującymi”.
- Ustanawia nowe obowiązki dotyczące identyfikowalności użytkowników biznesowych na internetowych platformach handlowych, aby pomóc w wykrywaniu sprzedawców nielegalnych towarów.
- Obejmuje skuteczne zabezpieczenia dla użytkowników, w tym możliwość zakwestionowania decyzji platform w zakresie moderowania treści.
- Wprowadza szeroko zakrojone środki na rzecz przejrzystości funkcjonowania platform internetowych, w tym w zakresie algorytmów stosowanych do rekomendowania produktów.
- Nakłada obowiązki na bardzo duże platformy, z których korzysta ponad 10 proc. ludności UE, w zakresie zapobiegania nadużywaniu ich systemów poprzez podejmowanie działań opartych na ocenie ryzyka oraz poprzez przeprowadzanie niezależnych kontroli ich systemów zarządzania ryzykiem.
- Zapewnia analitykom dostęp do danych przechowywanych przez główne platformy, aby umożliwić im analizę działalności platform.
- Kodeksy postępowania i normy techniczne wesprą platformy i inne podmioty w przestrzeganiu nowych przepisów. Inne kodeksy pozwolą zintensyfikować działania podejmowane w celu zapewnienia dostępności platform dla osób z niepełnosprawnością lub wesprzeć dalsze środki dotyczące reklam.
- Nowych unijnych przepisów będą musieli przestrzegać wszyscy pośrednicy internetowi oferujący swoje usługi na jednolitym rynku, bez względu na to, czy mają siedzibę w UE, czy poza jej terytorium.
- Struktura nadzorcza będzie odpowiadać złożoności przestrzeni internetowej: główną rolę będą odgrywać kraje UE, przy wsparciu nowej Europejskiej Rady ds. Usług Cyfrowych; w przypadku bardzo dużych platform – nadzór i egzekwowanie przepisów przez Komisję.
|
Usługi pośrednictwa (obowiązki podlegające łączeniu) |
Usługi hostingowe (obowiązki podlegające łączeniu) |
Platformy internetowe (obowiązki podlegające łączeniu) |
Bardzo duże platformy (obowiązki podlegające łączeniu) |
|
|---|---|---|---|---|
| Sprawozdawczość do celów przejrzystości | ● | ● | ● | ● |
| Wymogi uwzględniania praw podstawowych w warunkach świadczenia usług | ● | ● | ● | ● |
| Współpraca z organami krajowymi w zakresie wykonywania poleceń | ● | ● | ● | ● |
| Punkty kontaktowe i w razie potrzeby przedstawiciel prawny | ● | ● | ● | ● |
| Obowiązki w zakresie powiadamiania i podejmowania działań oraz informowania użytkowników | ● | ● | ● | |
| Zgłaszanie przestępstw | ● | ● | ● | |
| Mechanizm składania skarg i dochodzenia roszczeń oraz pozasądowego rozstrzygania sporów | ● | ● | ||
| Zaufane podmioty sygnalizujące | ● | ● | ||
| Środki przeciwko nieuczciwym zawiadomieniom i zgłoszeniom sprzeciwu | ● | ● | ||
| Szczególne obowiązki nakładane na platformy handlowe, np. sprawdzanie tożsamości osób trzecich („Know Your Business Customer” – KYBC), zapewnianie zgodności na etapie projektowania, kontrole wyrywkowe | ● | ● | ||
| Zakaz reklamy skierowanej do dzieci oraz do użytkowników o szczególnych cechach | ● | ● | ||
| Przejrzystość systemów rekomendacji | ● | ● | ||
| Zapewnienie użytkownikom przejrzystości reklam internetowych | ● | ● | ||
| Obowiązki w zakresie zarządzania ryzykiem i reagowanie w sytuacjach kryzysowych | ● | |||
| Niezależny audyt zewnętrzny, wewnętrzna komórka ds. nadzoru zgodności z prawem oraz rozliczalność publiczna | ● | |||
| Pozostawienie użytkownikom możliwości niekorzystania z rekomendacji generowanych w oparciu o profilowanie | ● | |||
| Wymiana danych z władzami i analitykami | ● | |||
| Kodeksy postępowania | ● | |||
| Współpraca w zakresie reagowania kryzysowego | ● |
Doprecyzowana odpowiedzialność i skuteczny mechanizm kontroli przestrzegania przepisów
Zwolnienie pośredników internetowych od odpowiedzialności jest fundamentem regulacji dotyczących internetu, gdyż umożliwia sprawne zwalczanie nielegalnych treści, towarów lub usług, przy czym platformy nie są zachęcane do usuwania legalnych treści ani zobowiązane do monitorowania użytkowników. Obecnie niektóre przepisy doprowadziły do fragmentacji jednolitego rynku, a postępujące sumiennie platformy, które chcą podjąć działania, aby chronić swoich użytkowników przed nielegalnymi treściami, są narażone na niepewność.
Co zmienia nowy akt o usługach cyfrowych:
- Wzmacnia i doprecyzowuje warunki zwolnienia od odpowiedzialności: platformy i inni pośrednicy nie ponoszą odpowiedzialności za niezgodne z prawem zachowanie użytkowników, chyba że są świadomi nielegalnych działań i nie usuwają nielegalnych treści.
- Dzięki bezpośrednio stosowanemu rozporządzeniu przepisy dotyczące zwolnienia od odpowiedzialności zostaną zharmonizowane i będą jednolicie obowiązywać w całej UE.
- Na nowo zostanie wyjaśnione, jak należy stosować te warunki do odpowiedzialności z tytułu ochrony konsumentów.
- Rozwiązany zostanie paradoks dobrowolnych środków podejmowanych przez małe platformy: platformy działające z należytą starannością nie ponoszą odpowiedzialności za nielegalne treści, które same wykryją.
- Zwiększona zostanie pewność prawa pod względem interakcji z organami administracji: platformy będą musiały współpracować z organami, które wydają nakazy prawne spełniające minimalne kryteria wspólne.
Rozwój małych platform internetowych w UE
Według szacunków Komisji w UE istnieje ponad 10 tys. platform, spośród których ponad 90 proc. stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa. Sektor usług cyfrowych w UE ma obecnie do czynienia z 27 różnymi zbiorami przepisów krajowych. Jedynie największe przedsiębiorstwa są w stanie poradzić sobie ze związanymi z tym kosztami przestrzegania przepisów.
Co zmienia nowy akt o usługach cyfrowych:
- Gwarantuje, że małe platformy internetowe nie będą postawione w nieproporcjonalnie gorszej pozycji, a jednocześnie nadal będą ponosiły odpowiedzialność.
- Małe przedsiębiorstwa i mikroprzedsiębiorstwa są zwolnione z najpoważniejszych obciążeń finansowych, ale mają swobodę stosowania sprawdzonych rozwiązań, co pozwoli im uzyskać przewagę konkurencyjną.
- Jednolity zbiór przepisów dla całej UE stworzy odpowiednie warunki do rozwoju transgranicznych usług cyfrowych. Może to doprowadzić do zwiększenia udziału transgranicznego handlu cyfrowego w jednolitym rynku nawet o 2 proc.
- Małe firmy będą miały pewność prawną, która pozwoli im rozwijać usługi i chronić użytkowników przed nielegalnymi działaniami, gdyż uzyskają wsparcie w postaci norm i wytycznych.