IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Brussell, 13.3.2020

COM(2020) 112 final

KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI

Rispons ekonomiku kkoordinat għat-tifqigħa tal-COVID-19

1.Introduzzjoni

Il-COVID-19, magħrufa komunement bħala l-Coronavirus, hija emerġenza serja tas-saħħa pubblika għaċ-ċittadini, is-soċjetajiet u l-ekonomiji. Wara li nfirxet miċ-Ċina, issa l-pandemija pprovokat infezzjonijiet fl-Istati Membri kollha. Filwaqt li l-Italja hija l-aktar affettwata, l-għadd ta’ każijiet qed jiżdied fost l-Istati Membri u s-sitwazzjoni qed tevolvi malajr. Il-pandemija qed timponi piż kbir fuq l-individwi u fuq is-soċjetajiet, u qed tpoġġi s-sistemi tal-kura tas-saħħa taħt pressjoni qawwija. Irridu nirrispondu flimkien biex innaqqsu kemm jista’ jkun il-kontaġju, insaħħu r-reżiljenza tas-sistemi tal-kura tas-saħħa tagħna biex ngħinu lil dawk fil-bżonn u biex isir progress fir-riċerka u l-iżvilupp.

Minbarra l-impatti soċjali sinifikanti tagħha u d-dimensjoni umana, it-tifqigħa tal-Coronavirus huwa xokk ekonomiku kbir għall-UE, li jitlob għal rispons ekonomiku deċiżiv u koordinat. It-tixrid tal-virus qed jikkawża tfixkil fil-katini ta’ provvista globali, il-volatilità fis-swieq finanzjarji, ix-xokkijiet fid-domanda tal-konsumatur u l-impatt negattiv f’setturi ewlenin bħall-ivvjaġġar u t-turiżmu. Is-swieq tal-ishma Ewropej naqsu madwar 30 % meta mqabbla ma’ nofs Frar, l-akbar tnaqqis ta’ kull xahar mill-bidu tal-kriżi finanzjarja fl-2008, u l-inċertezza dwar l-iżvilupp tat-tifqigħa fil-ġimgħat u x-xhur li ġejjin għadha għolja.

Huwa biss bis-solidarjetà u b’soluzzjonijiet ikkoordinati madwar l-Ewropa kollha, li se nkunu nistgħu nimmaniġġjaw b’mod effettiv din l-emerġenza tas-saħħa pubblika. Jeħtieġ li jkun hemm solidarjetà bejn il-pajjiżi, ir-reġjuni, l-ibliet u ċ-ċittadini biex titrażżan il-firxa tal-virus, tingħata għajnuna lill-pazjenti, u biex jiġu miġġielda l-konsegwenzi ekonomiċi. Dan jitlob li jkun hemm sensiela ta’ miżuri ċentrali u politika komuni ċara u konsistenti. Il-kooperazzjoni mill-qrib bejn l-atturi rilevanti kollha hija essenzjali.

Il-Kummissjoni se tuża bis-sħiħ l-għodod kollha għad-dispożizzjoni tagħha sakemm tgħaddi din il-maltempata. Minbarra l-isforzi tagħna ta’ koordinazzjoni u gwida, u l-azzjonijiet tagħna biex nillimitaw it-tixrid tal-virus, il-Kummissjoni qed taġixxi biex tindirizza u ttaffi l-konsegwenzi soċjoekonomiċi tal-pandemija. Dan huwa dwar l-integrità tas-Suq Uniku u b’mod aktar ġenerali l-preservazzjoni tal-ktajjen ta’ valur tal-produzzjoni u d-distribuzzjoni, biex jiġu żgurati l-provvisti meħtieġa għas-sistemi tas-saħħa tagħna. Dan jirrigwarda l-appoġġ lill-persuni biex jiżguraw li d-dħul u l-impjiegi ma jiġux affettwati b’mod sproporzjonat mill-pandemija. Dan jirrigwarda l-appoġġ lill-impriżi, b’mod partikolari lill-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju (SMEs). Huwa wkoll dwar l-iżgurar tal-likwidità tas-settur finanzjarju tagħna u l-ġlieda kontra r-reċessjoni li qed thedded permezz ta’ azzjonijiet fil-livelli kollha. Fl-aħħar nett, dan jirrigwarda l-iżgurar ta’ qafas li jippermetti lill-Istati Membri li jaġixxu b’mod deċiżiv b’mod koordinat. Fil-qosor, din hija dwar it-tħejjija ta’ rkupru malajr minn dan ix-xokk ekonomiku.

Din il-Komunikazzjoni tiddeskrivi r-rispons immedjat tal-Kummissjoni biex jittaffa l-impatt ekonomiku tal-COVID-19. Filwaqt li l-miżuri deskritti mħabbra llum jittrattaw l-isfidi l-aktar imminenti, jeħtieġ li nkunu konxji li s-sitwazzjoni qed tevolvi kuljum. Il-Kummissjoni se taħdem mill-qrib flimkien mal-Parlament Ewropew, il-Kunsill, il-Bank Ewropew tal-Investiment (BEI) u l-Istati Membri biex timplimenta dawn il-miżuri malajr u tinsab lesta biex tieħu l-inizjattivi ulterjuri kollha kif meħtieġ. Il-Kummissjoni tappoġġa wkoll rispons internazzjonali biex jiġu indirizzati l-konsegwenzi soċjoekonomiċi globali tal-pandemija permezz tal-qafas multilaterali, b’attenzjoni partikolari għall-pajjiżi sħab b’sistemi tas-saħħa vulnerabbli.

2.IL-Konsegwenzi Soċjoekonomiċi

Il-pandemija COVID-19 hija xokk ewlieni għall-ekonomija globali u Ewropea. Illum diġà seħħ impatt ekonomiku negattiv sostanzjali fuq l-Ewropa, għall-inqas għall-ewwel nofs ta’ din is-sena u possibbilment aktar fit-tul jekk il-miżuri ta’ trażżin mhumiex effettivi 1 . It-tkabbir reali tal-PDG fl-2020 jista’ jonqos ferm taħt iż-żero jew saħansitra jkun sostanzjalment negattiv bħala riżultat tal-COVID-19, u rispons ekonomiku kkoordinat tal-istituzzjonijiet tal-UE u l-Istati Membri huwa essenzjali biex jittaffew ir-riperkussjonijiet ekonomiċi.

Dan ix-xokk qed jaffettwa l-ekonomija permezz ta’ kanali differenti:

·ix-xokk li jirriżulta mir-reċessjoni inizjali taċ-Ċina fl-ewwel kwart tal-2020;

·ix-xokk ta’ provvista għall-ekonomija Ewropea u globali li rriżulta mit-tfixkil ta’ assenzi ta’ ktajjen ta’ provvista mill-post tax-xogħol;

·ix-xokk tad-domanda għall-ekonomija Ewropea u globali kkawżat minn inqas domanda tal-konsumatur u l-impatt negattiv tal-inċertezza fuq il-pjanijiet ta’ investiment;

·u l-impatt tal-limitazzjonijiet tal-likwidità għad-ditti.

Ix-xokk se jkun temporanju, iżda jeħtieġ li naħdmu flimkien biex niżguraw li dan ikun qasir u limitat kemm jista’ jkun, u li ma joħloqx ħsarat permanenti għall-ekonomiji tagħna. Għall-futur, il-grad ta’ previżjoni negattiva se jiddependi fuq numru ta’ parametri bħan-nuqqas ta’ provvista ta’ materjali kritiċi, l-effettività ta’ miżuri ta’ konteniment, il-perjodi ta’ waqfien fil-jiem mitlufa ta’ manifattura fl-UE fil-kumpaniji u l-amministrazzjonijiet pubbliċi, u l-effetti tad-domanda (eż. restrizzjonijiet ta’ mobilità, kanċellazzjonijiet ta’ vjaġġi).

L-Istati Membri jeħtieġ li jkunu viġilanti u jużaw l-għodod kollha disponibbli fil-livell tal-Unjoni u f’dak nazzjonali biex jiġi evitat li l-kriżi attwali twassal għal telf ta’ assi u teknoloġija kritiċi. Dan jinkludi għodod bħall-iskrinjar tas-sigurtà nazzjonali u strumenti oħra relatati mas-sigurtà. Il-Kummissjoni se tiggwida lill-Istati Membri qabel l-applikazzjoni tar-Regolament dwar l-Iskrinjar tal-Investiment Dirett Barrani.

Permezz tat-tixrid tal-COVID-19 li jaffettwaw partijiet kbar tal-popolazzjoni globalment u fl-Istati Membri, l-effetti ekonomiċi huma sostanzjali u qed jiżdiedu kuljum. L-effetti jinħassu fl-ekonomija kollha b’mod partikolari f’sitwazzjonijiet meħtieġa ta’ lock-down biex jiġi evitat it-tixrid tal-pandemija. Il-miżuri meħuda biex jiġi kkontrollat il-virus fil-livelli lokali u nazzjonali jistgħu jaffettwaw kemm il-provvista kif ukoll id-domanda. B’mod partikolari, id-domanda negattiva hija konsegwenza tal-miżuri biex jitrażżan il-virus li l-gvernijiet huma obbligati li jimplimentaw, li jaffettwaw ħajjiet privati, professjonali u soċjali. Illum, is-setturi l-aktar affettwati huma s-settur tas-saħħa, it-turiżmu u t-trasport, b’mod partikolari l-industrija tal-linji tal-ajru.

Il-pandemija tal-COVID-19 għandha impatt fuq is-swieq finanzjarji globali. Lejn l-aħħar ta’ Frar, is-swieq globali tal-ekwità u dawk ta’ assi oħra b’riskju għoli waqgħu ħafna matul titjira b’saħħitha lejn is-sikurezza. Fl-istess ħin, il-prezzijiet ta’ assi siguri għolew fuq iż-żieda fid-domanda: ir-rendimenti tal-bonds tat-Teżor tal-Istati Uniti (l-“assi finanzjarji sikuri tal-aħħar għażla”) naqsu drastikament. Il-prezz tal-ishma naqas b’mod ġenerali, globalment. Firxiet ta’ bonds tal-gvern ta’ Stati Membri aktar vulnerabbli żdiedu. Rendimenti ta’ bonds korporattivi mhux ta’ kwalità ta’ investiment għolew.

Fid-dawl tal-impatt makroekonomiku u finanzjarju tal-COVID-19, ir-rispons tal-politika ekonomika għandu jittieħed b’mod qawwi u b’mod koordinat sabiex jinkisbu l-objettivi li ġejjin:

·Kontribut biex jiġu salvati l-ħajjiet. L-iżgurar li l-infiq neċessarju tal-provvisti u l-investimenti meħtieġa għall-konteniment u t-trattament tal-pandemija.

·Jiġi żgurat li l-ħaddiema fl-Ewropa (inklużi dawk li jaħdmu għal rashom) jiġu protetti minn telf ta’ dħul u li l-aktar kumpaniji affettwati (speċjalment l-SMEs) u setturi jkollhom l-appoġġ meħtieġ u l-likwidità finanzjarja.

·Jittaffa l-impatt fuq l-ekonomija globali bl-għodod kollha disponibbli tal-UE u qafas flessibbli tal-UE għall-azzjoni tal-Istati Membri użat bis-sħiħ.

3.L-iżgurar tas-solidarjetà fis-Suq Uniku

3.1.Provvista ta’ tagħmir mediku

Is-Suq Uniku huwa fil-qalba tal-Unjoni Ewropea. Fi żminijiet ta’ kriżi huwa l-istrument ta’ solidarjetà li jiżgura li oġġetti essenzjali meħtieġa biex itaffu r-riskji tas-saħħa jistgħu jilħqu lil dawk kollha fil-bżonn. Billi jiżgura li dawk il-prodotti jkunu disponibbli madwar l-UE, is-Suq Uniku jikkontribwixxi għall-protezzjoni tas-saħħa tagħna. Restrizzjonijiet nazzjonali unilaterali għall-moviment liberu tal-provvisti essenzjali għas-sistemi tal-kura tas-saħħa joħolqu ostakli sinifikanti u jaffettwaw b’mod drammatiku l-kapaċità tal-Istati Membri li jimmaniġġjaw it-tifqigħa tal-COVID-19.

Huwa kruċjali li l-miżuri nazzjonali jsegwu l-objettiv primarju tal-protezzjoni tas-saħħa fi spirtu ta’ solidarjetà u kooperazzjoni Ewropea. Xi Stati Membri diġà adottaw jew qed iħejju miżuri nazzjonali li jaffettwaw l-esportazzjoni ta’ tagħmir protettiv personali, bħal nuċċalijiet protettivi, maskli tal-wiċċ, ingwanti, ġagagi kirurġiċi u ġagagi, kif ukoll ta’ mediċini. Dawn il-miżuri jirriskjaw li jipprevjenu tali oġġetti essenzjali milli jilħqu lil dawk li jeħtiġuhom l-aktar, b’mod partikolari ħaddiema tal-kura tas-saħħa, timijiet ta’ intervent fuq il-post u pazjenti f’żoni milquta madwar l-Ewropa kollha. Dawn joħolqu effetti domino: L-Istati Membri jieħdu miżuri biex itaffu l-impatt tal-miżuri meħuda minn Stati Membri oħra.

F’perjodu qasir ta’ żmien, ir-restrizzjonijiet infirxu għal firxa dejjem akbar ta’ prodotti, li bdew minn tagħmir ta’ protezzjoni personali u ġew estiżi aktar riċentement għall-mediċini. Ir-restrizzjonijiet fuq l-esportazzjonijiet jinjoraw il-ktajjen tal-provvista integrati. Dawn joħolqu ostakli għall-produzzjoni ta’ provvisti essenzjali billi jsakkru l-inputs fi Stati Membri speċifiċi. Ifixklu l-katini tal-loġistika u tad-distribuzzjoni, li jiddependu fuq imħażen ċentrali. Huma jinkoraġġixxu r-rispons ta’ ħażna fil-katina tal-provvista. Fl-aħħar mill-aħħar, huma jintroduċu mill-ġdid fruntieri interni fi żmien fejn is-solidarjetà bejn l-Istati Membri hija l-aktar meħtieġa.

L-Anness 2 jipprovdi gwida għall-Istati Membri dwar kif jistabbilixxu mekkaniżmi ta’ kontroll adegwati biex jiżguraw is-sigurtà tal-provvista madwar l-Ewropa 2 . It-Trattat jippermetti lill-Istati Membri jiddevjaw mir-regoli tas-Suq Uniku taħt ċerti kundizzjonijiet stretti li. Kwalunkwe miżura restrittiva nazzjonali meħuda skont l-Artikolu 36 TFUE biex jiġu protetti s-saħħa u l-ħajja tal-bnedmin għandha tkun iġġustifikata, jiġifieri xierqa, meħtieġa u proporzjonata ma’ tali objettivi billi tiġi żgurata provvista adegwata għall-persuni rilevanti filwaqt li tiġi evitata kwalunkwe okkorrenza jew aggravar ta’ skarsezzi ta’ oġġetti, meqjusa bħala essenzjali, bħal tagħmir ta’ protezzjoni personali, apparati mediċi jew prodotti mediċinali. Kull miżura nazzjonali ppjanata li tirrestrinġi l-aċċess għal tagħmir mediku u protettiv għandha tkun notifikata lill-Kummissjoni, li għandha tinforma lill-Istati Membri l-oħra dwarha.

Il-miżuri li ġew notifikati lill-Kummissjoni s’issa ġew ivvalutati fir-rigward tal-iżgurar li l-oġġetti essenzjali jaslu għand dawk li l-aktar għandhom bżonnhom. Il-Kummissjoni qed tittratta dawk il-każijiet bħala kwistjoni ta’ prijorità u tappoġġja lill-Istati Membri biex jikkoreġu kwalunkwe miżura bħal din. F’każ li l-Istati Membri ma jadattawx ir-regoli tagħhom b’mod suffiċjenti, il-Kummissjoni se tieħu azzjoni legali.

Xi miżuri nazzjonali jipprevjenu l-esportazzjonijiet ta’ provvisti essenzjali lejn pajjiżi terzi, bl-għan aħħari jkun li tiġi ppreservata l-vijabbiltà tas-sistemi tal-kura tas-saħħa tal-UE. Jekk l-esportazzjonijiet lejn pajjiżi terzi jipperikolaw il-kapaċità ta’ rispons tal-UE għat-tifqigħa tal-COVID-19, il-Kummissjoni tista’ tieħu azzjoni u ddaħħal fis-seħħ sistema ta’ awtorizzazzjonijiet għall-esportazzjonijiet ta’ ċerti prodotti.

Il-Kummissjoni qed tieħu l-passi kollha meħtieġa biex tiżgura provvista adegwata ta’ tagħmir protettiv madwar l-Ewropa. Minħabba l-iskarsezzi globali attwali, il-Kummissjoni nediet proċedura ta’ akkwist konġunt aċċellerata b’26 Stat Membru. Bħala xibka oħra ta’ sikurezza, il-Kummissjoni qed tadotta miżura skont il-Mekkaniżmu tal-Unjoni għall-Protezzjoni Ċivili (rescEU) biex l-Unjoni tixtri tali tagħmir. Dan jista’ jwassal għall-ewwel xiri sal-bidu ta’ April, jekk jiġi approvat mill-Istati Membri. Il-Kummissjoni qed tressaq ukoll Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-proċeduri tal-valutazzjoni tal-konformità u tas-sorveljanza tas-suq fil-kuntest ta’ COVID-19. Dan jippermetti, b’mod partikolari, li tiżdied il-provvista ta’ ċerti tipi ta’ tagħmir bħall-maskri tal-wiċċ li jintremew wara li jintużaw.

Huwa kruċjali li naġixxu flimkien biex niżguraw il-produzzjoni, l-istokkjar, id-disponibbiltà u l-użu razzjonali tat-tagħmir protettiv mediku u tal-mediċini fl-UE, b’mod miftuħ u trasparenti. Il-Kummissjoni stabbilixxiet kuntatt mal-fornituri biex tivvaluta n-nuqqasijiet u talbithom biex immedjatament iżidu l-produzzjoni. Flimkien mal-Istati Membri u mal-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini, il-Kummissjoni waqqfet ukoll grupp eżekuttiv ta’ tmexxija biex jimmonitorja n-nuqqasijiet potenzjali tal-mediċini minħabba l-COVID-19. Barra minn hekk, qed tissorvelja s-sitwazzjoni permezz tal-Grupp ta’ Koordinazzjoni dwar l-Apparat Mediku, inkluż dwar id-disponibbiltà u l-prestazzjoni ta’ apparati dijanjostiċi differenti u dwar il-kooperazzjoni rigward approċċi nazzjonali differenti dwar it-testijiet dijanjostiċi.

3.2. IT-Trasport

It-tifqigħa tal-COVID-19 qed ikollha wkoll impatt kbir fuq is-sistemi tat-trasport tagħna. Il-ktajjen tal-provvista Ewropej huma marbuta mill-qrib. Dawn ir-rabtiet huma sostnuti minn netwerk estensiv ta’ servizzi tat-trasport tal-merkanzija. L-interruzzjonijiet ta’ dawn il-flussi ta’ merkanzija jwasslu għal ħsara ekonomika qawwija.

L-industrija tal-avjazzjoni internazzjonali u Ewropea diġà ntlaqtet b’mod gravi mit-tifqigħa. Is-sitwazzjoni għadha qed tmur għall-agħar minn jum għall-ieħor. It-traffiku huwa mistenni jkompli jonqos aktar fil-ġimgħat li ġejjin. Sabiex tgħin biex ittaffi l-impatt tat-tifqigħa, il-Kummissjoni se tipproponi leġiżlazzjoni mmirata biex, bħala miżura temporanja, il-linji tal-ajru ma jibqgħux taħt l-obbligu li jagħmlu użu mill-islots allokati lilhom skont id-dritt tal-UE. Ladarba tkun fis-seħħ, din il-miżura temporanja se tippermetti lil-linji tal-ajru jaġġustaw il-kapaċità tagħhom fid-dawl tat-tnaqqis fid-domanda kkawżat mit-tifqigħa.

Għal katini ta’ provvista bbażati fuq l-art, dawn ġew affettwati b’mod qawwi mill-introduzzjoni ta’ projbizzjonijiet ta’ dħul fil-fruntieri tal-art, jew restrizzjonijiet fuq sewwieqa li jidħlu f’ċerti Stati Membri. Dan jaffettwa l-prodotti kollha, iżda b’mod partikolari l-materjali kritiċi tal-provvista u l-prodotti li jitħassru, u billi l-biċċa l-kbira tal-kumpaniji fis-settur huma SMEs, dawn l-impatti huma immedjati u severi.

Irrispettivament mill-mezz tat-trasport, il-Kummissjoni qed taħdem mal-Istati Membri dwar kif jistgħu jiġu żgurati l-kontinwità ekonomika, il-garanzija tal-fluss tal-prodotti u tal-katina tal-provvista, l-iżgurar tal-ivvjaġġar essenzjali, kif ukoll il-funzjonament tas-Suq Intern u s-sikurezza tat-trasport.

3.3.It-turiżmu

Il-pressjoni fuq l-industrija tat-turiżmu tal-UE hija bla preċedent. Hija kkonfrontata minn tnaqqis konsiderevoli fil-wasliet internazzjonali (kanċellazzjonijiet massivi u tnaqqis fil-prenotazzjonijiet, pereżempju minn vjaġġaturi mill-Amerika, miċ-Ċina, mill-Ġappun u mill-Korea t’Isfel). Intlaqtet ukoll mit-tnaqqis fir-ritmu tal-ivvjaġġar intra-UE u domestiku, b’mod partikolari minħabba r-riluttanza dejjem akbar taċ-ċittadini tal-UE li jivvjaġġaw u l-miżuri preventivi tas-sikurezza nazzjonali u/jew reġjonali. L-SMEs fis-settur huma partikolarment affettwati minn dan it-tnaqqis ġenerali fit-turiżmu u l-ivvjaġġar tan-negozju. It-taqlib fl-ivvjaġġar intra-UE u domestiku (li jirrappreżenta 87 % tal-wasliet ta’ turisti) sa minn tmiem Frar qed jaggrava s-sitwazzjoni. Is-settur tal-Fieri Kummerċjali u l-kungressi huwa partikolarment milqut b’aktar minn 220 każ ikkanċellat jew pospost fl-Ewropa għall-ewwel kwart tal-2020. Setturi relatati oħrajn, bħas-servizzi tal-ikel u x-xorb, kif ukoll l-edukazzjoni u l-attivitajiet kulturali, qed isofru wkoll pressjoni dejjem akbar mit-tifqigħa tal-COVID-19 u mill-isforzi biex jiġi evitat li din tinxtered.

Il-Kummissjoni qed tikkoordina mal-Istati Membri, mal-awtoritajiet internazzjonali u mal-assoċjazzjonijiet professjonali ewlenin tal-UE biex tissorvelja s-sitwazzjoni u tikkoordina l-miżuri ta’ appoġġ.

4.IL-Mobilizzazzjoni tal-baġit tal-UE u tal-Grupp tal-Bank Ewropew tal-Investiment

4.1.Miżuri ta’ likwidità: Appoġġ għal ditti, setturi u reġjuni

Sabiex tiġi ffaċilitata b’mod immedjat l-għajnuna għall-SMEs milquta b’mod qawwi, il-baġit tal-UE se jiskjera l-istrumenti eżistenti tiegħu sabiex jappoġġjahom bil-likwidità, u b’hekk jikkomplementa l-miżuri meħuda fil-livell nazzjonali.

EUR 1 biljun se jkunu disponibbli mill-baġit tal-UE bħala garanzija għall-Fond Ewropew tal-Investiment (FEI) fil-ġimgħat li ġejjin biex jappoġġjaw madwar EUR 8 biljun ta’ finanzjament tal-kapital operatorju u jgħinu mill-anqas 100,000 SMEs u kumpaniji żgħar b’kapitalizzazzjoni medja Ewropej 3 .

L-appoġġ se jiġi indirizzat permezz tal-istrumenti eżistenti tal-Programmi tal-FEI li jappoġġaw l-investiment. Fil-limiti tal-leġiżlazzjoni applikabbli, is-self għandu jkun iffokat mill-ġdid fuq self ta’ kapital operatorju b’maturità ta’ 12-il xahar jew aktar. B’mod partikolari, il-garanziji tas-self taħt il-COSME – il-programm tal-UE għall-Kompetittività tal-Intrapriżi Żgħar u Medji – se jingħataw spinta, flimkien mal-Garanziji ta’ InnovFin għall-SMEs taħt il-programm Orizzont 2020, sabiex il-banek joffru aċċess għal finanzjament tranżitorju għall-intrapriżi mikro, l-SMEs u l-impriżi żgħar b’kapitalizzazzjoni medja. Dawn l-istrumenti se jiġu msaħħa b’EUR 750 miljun permezz tal-Fond Ewropew għall-Investimenti Strateġiċi (FEIS) fil-ġimgħat li ġejjin. Barra minn hekk, bħala miżura oħra ddedikata, il-FEIS se jipprovdi EUR 250 miljun oħra lill-FEI biex jingħata appoġġ rapidu lill-SMEs fi sforz ikkoordinat ma’ Banek u Banek Promozzjonali Nazzjonali tal-UE.

Barra minn hekk, vaganzi tal-kreditu - li jippermettu ħlas lura pospost ta’ self - se jiġu implimentati għal kumpaniji affettwati taħt l-istess strumenti, u b’hekk tittaffa l-pressjoni fuq il-finanzi tagħhom. L-Istati Membri huma mħeġġa jagħmlu użu sħiħ mill-istrumenti finanzjarji eżistenti taħt il-Fondi Strutturali biex jindirizzaw il-ħtiġijiet ta’ finanzjament u jimmassimizzaw l-użu tal-Fondi Strutturali permezz ta’ strumenti finanzjarji ġodda kif xieraq. Il-Kummissjoni lesta li tassisti lill-Istati Membri f’dan ir-rigward.

Il-Kummissjoni, filwaqt li tkompli taħdem mill-qrib mal-Grupp tal-BEI u mal-Bank Ewropew għar-Rikostruzzjoni u l-Iżvilupp, se titlob li jittieħdu azzjonijiet immedjati minn dawn l-istituzzjonijiet biex jagħtu prijorità lil setturi, prodotti u strumenti li jipprovdu l-appoġġ l-aktar effiċjenti u li jħalli impatt fuq in-negozji, u se titlob ukoll il-koordinazzjoni mill-qrib tagħhom ma’ sħab oħra biex iwieġbu għall-avvenimenti li qed jevolvu.

4.2.It-tnaqqis tal-impatt fuq l-impjiegi

Huma meħtieġa miżuri speċifiċi biex jitnaqqas l-impatt fuq l-impjiegi għall-individwi u s-setturi l-aktar milquta, meta l-produzzjoni tiġi interrotta jew inkella jaqa’ l-bejgħ. Jeħtieġ li nipproteġu lill-ħaddiema mill-qgħad u mit-telf ta’ dħul fejn possibbli, peress li dawn ma għandhomx isiru vittmi tat-tifqigħa. Skemi ta’ xogħol b’ħinijiet iqsar, li jippermettu tnaqqis temporanju ta’ sigħat ta’ xogħol filwaqt li jappoġġaw id-dħul tal-ħaddiema, urew li huma effettivi f’għadd ta’ Stati Membri. Bħalissa, 17-il Stat Membru għandhom xi forma ta’ skema bħal din. Jista’ jkun utli li dawn l-iskemi jiġu estiżi madwar l-UE. Barra minn hekk, estensjonijiet temporanji tal-paga minħabba mard jew tibdil fl-arranġamenti tal-benefiċċji tal-qgħad jistgħu jservu biex jappoġġaw id-dħul tal-unitajiet domestiċi. Il-promozzjoni tat-telexogħol tista’ wkoll tnaqqas l-impatt.

L-UE hija lesta li tappoġġa lill-Istati Membri fejn possibbli biex jittaffa l-impatt fuq il-ħaddiema. Hija diġà tgħinhom fil-prevenzjoni u l-indirizzar tal-qgħad pereżempju permezz tal-fondi strutturali tal-UE, inkluż il-Fond Soċjali Ewropew, u l-Inizjattiva ta’ Investiment ta’ Rispons għall-Koronavajrus il-ġdida kif stabbilit hawn taħt.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni se tħaffef it-tħejjija tal-proposta leġiżlattiva tagħha għal Skema ta’ Riassigurazzjoni tal-Qgħad Ewropea. Din l-inizjattiva għandha l-għan li tappoġġa lil dawk li jkunu qed jaħdmu u li tipproteġi lil dawk li jkunu tilfu l-impjieg tagħhom f’każ ta’ xokkijiet kbar, kif ukoll li tnaqqas il-pressjoni fuq il-finanzi pubbliċi nazzjonali, u b’hekk issaħħaħ id-dimensjoni soċjali tal-Ewropa, u żżid il-koeżjoni tagħha.

L-iskema b’mod partikolari tkun immirata lejn l-appoġġ ta’ politiki nazzjonali li għandhom l-għan li jippreservaw l-impjiegi u l-ħiliet, pereżempju permezz ta’ skemi ta’ xogħol b’ħinijiet iqsar, u/jew li jiffaċilitaw it-tranżizzjoni ta’ persuni qiegħda minn impjieg għal ieħor.

4.3.L-Inizjattiva ta’ Investiment ta’ Rispons għall-Coronavirus

Għal dan il-għan, il-Kummissjoni tipproponi li din is-sena ċċedi l-obbligu tagħha li titlob ir-rifużjoni ta’ prefinanzjament mhux minfuq għall-fondi strutturali u ta’ investiment Ewropej li attwalment huma miżmuma mill-Istati Membri. Dan jammonta għal madwar EUR 8 biljun mill-baġit tal-UE li l-Istati Membri se jkunu jistgħu jużaw biex jissupplimentaw l-EUR 29 biljun ta’ finanzjament strutturali madwar l-UE. Dan effettivament se jżid l-ammont ta’ investiment fl-2020.

Barra minn hekk, sa EUR 28 biljun ta’ fondi strutturali li s’issa mhumiex allokati mill-pakketti nazzjonali eżistenti u inklużi l-kontribuzzjonijiet nazzjonali, jenħtieġ li jkunu kompletament eliġibbli biex tiġi miġġielda l-kriżi u b’hekk l-Istati Membri jingħataw is-sorsi meħtieġa ta’ finanzjament.

Il-Kummissjoni se tistabbilixxi Task Force fl-ogħla livell biex taħdem mal-Istati Membri biex tiżgura li l-azzjoni tkun tista’ tittieħed fuq din il-bażi fi żmien ġimgħat.

·Biex jingħata appoġġ lis-sistema tal-kura tas-saħħa, eż. permezz tal-finanzjament ta’ tagħmir tas-saħħa u mediċini, il-faċilitajiet tal-ittestjar u trattament, il-prevenzjoni tal-mard, is-saħħa elettronika, il-forniment ta’ tagħmir protettiv, l-apparat mediku, l-adattament tal-ambjent tax-xogħol fis-settur tal-kura tas-saħħa u biex jiġi żgurat l-aċċess għall-kura tas-saħħa għal gruppi vulnerabbli;

·Li tiġi pprovduta likwidità lil korporattivi sabiex jiġu indirizzati xokkijiet finanzjarji għal żmien qasir marbuta mal-kriżi tal-Coronavirus, biex ikopru pereżempju l-kapital operatorju fl-SMEs biex jindirizzaw it-telf minħabba l-kriżi, b’attenzjoni speċjali għal setturi li huma milquta partikolarment ħażin;

·Biex jiġu appoġġjati b’mod temporanju skemi nazzjonali ta’ xogħol għal żmien qasir li jgħinu biex itaffu l-impatt tax-xokk, flimkien ma’ miżuri ta’ titjib tal-ħiliet u ta’ taħriġ mill-ġdid.

Jekk jitqiesu neċessarji modifiki fil-programm, il-Kummissjoni se taħdem mill-qrib mal-awtoritajiet nazzjonali u reġjonali biex tissimplifika u tħaffef il-proċeduri korrispondenti filwaqt li tqis l-impatt tal-kriżi tal-Coronavirus fuq il-kapaċità amministrattiva tal-Istati Membri.

Barra minn hekk, bħala parti minn din l-inizjattiva, il-Kummissjoni qed tipproponi li testendi l-ambitu tal-Fond ta’ Solidarjetà tal-UE billi tinkludi wkoll il-kriżi tas-saħħa pubblika fil-kamp ta’ applikazzjoni tagħha. Fl-2020 huma disponibbli sa EUR 800 miljun. 

Il-Fond Ewropew ta' Aġġustament għall-Globalizzazzjoni jista’ jiġi mmobilizzat ukoll biex jappoġġja l-ħaddiema li jingħataw is-sensja u lil dawk li jaħdmu għal rashom. Fl-2020, huma disponibbli sa EUR 179 miljun.

5.L-Għajnuna mill-Istat

Minħabba d-daqs limitat tal-baġit tal-UE, ir-rispons fiskali prinċipali għall-Coronavirus se jiġi mill-baġits nazzjonali tal-Istati Membri. Ir-regoli tal-UE dwar l-għajnuna mill-Istat jippermettu lill-Istati Membri jieħdu azzjoni rapida u effettiva biex jappoġġaw liċ-ċittadini u lill-kumpaniji, b’mod partikolari lill-SMEs, li qed jiffaċċjaw diffikultajiet ekonomiċi minħabba t-tifqigħa tal-COVID-19. Fl-istess ħin, huma jiżguraw li l-għajnuna mill-Istat tkun effettiva biex jintlaħqu dawk il-kumpaniji fil-bżonn u li jiġu evitati tlielaq tal-għoti ta’ sussidji li jagħmlu ħsara, fejn l-Istati Membri bi bwiet aktar fondi jistgħu jonfqu aktar mill-ġirien għad-detriment tal-koeżjoni fi ħdan l-UE.

L-Istati Membri jistgħu jfasslu miżuri ta’ appoġġ wiesgħin f’konformità mar-regoli eżistenti dwar l-għajnuna mill-Istat 4 :

·L-ewwel nett, l-Istati Membri jistgħu jiddeċiedu li jieħdu miżuri applikabbli għall-kumpaniji kollha, pereżempju sussidji fuq il-pagi u sospensjoni ta’ pagamenti ta’ taxxi korporattivi u ta’ valur miżjud jew ta’ kontribuzzjonijiet soċjali. Dawn il-miżuri jtaffu l-piżijiet finanzjarji minn fuq il-kumpaniji b’mod dirett u effiċjenti. Dawn jaqgħu barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-kontroll tal-għajnuna mill-Istat u jistgħu jiġu implimentati minnufih mill-Istati Membri, mingħajr l-involviment tal-Kummissjoni.

·It-tieni, l-Istati Membri jistgħu jagħtu appoġġ finanzjarju direttament lill-konsumaturi, eż. għal servizzi kkanċellati jew biljetti li ma jiġux rimborżati mill-operaturi kkonċernati. Dawn il-miżuri jaqgħu wkoll barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-kontroll tal-għajnuna mill-Istat u jistgħu jiġu implimentati minnufih mill-Istati Membri, mingħajr l-involviment tal-Kummissjoni.

·It-tielet, ir-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat ibbażati fuq l-Artikolu 107(3)(c) TFUE jippermettu lill-Istati Membri, soġġetti għall-approvazzjoni tal-Kummissjoni, biex jissodisfaw il-ħtiġijiet ta’ likwidità akuta u jappoġġjaw lill-kumpaniji li qed jiffaċċjaw il-falliment minħabba t-tifqigħa tal-COVID-19.

·Ir-raba’, l-Artikolu 107(2)(b) TFUE jippermetti lill-Istati Membri, soġġetti għall-approvazzjoni tal-Kummissjoni, jikkumpensaw lill-kumpaniji għad-dannu mġarrab f’ċirkostanzi eċċezzjonali, bħal dawk ikkawżati mit-tifqigħa tal-COVID-19. Dan jinkludi miżuri li jikkumpensaw lill-kumpaniji f’setturi li ntlaqtu partikolarment ħażin (eż. it-trasport, it-turiżmu u l-ospitalità) u miżuri biex jikkumpensaw lill-organizzaturi ta’ avvenimenti kkanċellati għad-danni mġarrba minħabba t-tifqigħa.

·Il-ħames, dan jista’ jiġi kkomplementat minn varjetà ta’ miżuri addizzjonali, bħal taħt ir-Regolament de minimis 5 u r-Regolament għal Eżenzjoni Ġenerali Sħiħa 6 , li jistgħu wkoll jiġu implimentati minnufih mill-Istati Membri, mingħajr l-involviment tal-Kummissjoni.

Bħalissa, l-impatt tat-tifqigħa tal-COVID-19 fl-Italja huwa ta’ natura u skala li jippermettu l-użu tal-Artikolu 107(3)(b) TFUE. Dan jippermetti lill-Kummissjoni tapprova miżuri ta’ appoġġ nazzjonali addizzjonali biex tirrimedja taqlib serju fl-ekonomija ta’ Stat Membru, li l-Kummissjoni tqis li huwa preżenti fl-Italja. Biex waslet għal din il-konklużjoni, il-Kummissjoni qieset serje ta’ indikaturi, li jinkludu iżda mhux limitati għall-kontrazzjoni mistennija tal-PDG, il-miżuri pubbliċi stretti imposti, inklużi l-projbizzjoni ta’ avvenimenti, l-għeluq tal-iskejjel, ir-restrizzjonijiet fuq iċ-ċirkolazzjoni, ir-restrizzjonijiet fuq is-sistema tas-saħħa pubblika, kif ukoll il-kanċellazzjonijiet u r-restrizzjonijiet tal-ivvjaġġar ta’ titjiriet imposti minn pajjiżi oħra.

Il-valutazzjoni tal-Kummissjoni tal-użu tal-Artikolu 107(3)b għal Stati Membri oħra se tieħu approċċ simili tal-impatt tat-tifqigħa tal-COVID-19 fuq l-ekonomiji rispettivi tagħhom. Din hija sitwazzjoni ħajja li qed tiżviluppa kontinwament. Il-Kummissjoni qiegħda kontinwament tissorvelja s-sitwazzjoni madwar l-UE, f’kuntatt mill-qrib mal-Istati Membri. Fl-aħħar nett, il-Kummissjoni qed tħejji qafas legali speċjali skont l-Artikolu 107(3)(b) TFUE biex tadotta f’każ ta’ bżonn. Dan sar f’każ eċċezzjonali wieħed fil-passat matul il-kriżi finanzjarja tal-2008, meta l-Kummissjoni, fl-2009 adottat Qafas Temporanju. 7

Il-Kummissjoni daħħlet fis-seħħ il-faċilitazzjonijiet proċedurali kollha li jippermettu proċess ta’ approvazzjoni rapidu tal-Kummissjoni. Id-deċiżjonijiet jittieħdu fi żmien ġranet minn meta tasal notifika sħiħa mill-Istati Membri dwar l-għajnuna mill-Istat, fejn meħtieġ. Il-Kummissjoni waqqfet indirizz elettroniku u numru tat-telefown apposta biex tgħin lill-Istati Membri bi kwalunkwe mistoqsija li jkollhom. Biex tiġi ffaċilitata aktar l-azzjoni rapida tal-Istati Membri, il-Kummissjoni tinsab lesta li tipprovdi mudelli bbażati fuq deċiżjonijiet preċedenti dwar il-possibbiltajiet li tingħata għajnuna lil kumpaniji f’konformità mar-regoli eżistenti tal-UE dwar l-għajnuna mill-Istat.

6.L-użu tal-flessibbiltà sħiħa tal-Qafas Fiskali Ewropew

Miżuri ta’ appoġġ fiskali mmirati għandhom jiġu implimentati f’konformità mal-prinċipji stabbiliti fit-Taqsima 5, biex jilqgħu għall-konsegwenzi soċjoekonomiċi negattivi immedjati tat-tifqigħa tal-virus. Dan jinkludi appoġġ lill-kumpaniji f’setturi speċifiċi u żoni li jħabbtu wiċċhom ma’ tfixkil fil-produzzjoni jew fil-bejgħ u għalhekk huma affettwati minn pressjoni ta’ likwidità, b’mod partikolari SMEs. L-azzjoni tista’ tinkludi:

·Miżuri ta’ taxxa mmirati lejn ditti f’reġjuni u setturi affettwati (eż. ħlas differit ta’ taxxi korporattivi, kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali u VAT; avvanz fuq ħlas mill-gvern u arretrati; ribassi fuq it-taxxa; appoġġ finanzjarju dirett).

·Garanziji lill-banek li jgħinu lill-kumpaniji b’kapital operatorju u garanziji tal-esportazzjoni, possibbilment flimkien ma’ miżuri superviżorji.

Dawn il-miżuri fiskali, kif ukoll il-miżuri meħtieġa biex il-ħaddiema jiġu protetti minn telf ta’ dħul, huma urġenti sabiex jappoġġaw l-attività ekonomika u għandhom jintużaw biex itaffu t-tnaqqis fir-ritmu ekonomiku. Rispons fiskali kkoordinat sew għandu jkollu l-għan li jiġġieled l-effetti ta’ tnaqqis fil-fiduċja, u ta’ effetti ta’ domanda relatati. Azzjoni deċiżiva issa se tgħin biex l-impatt tal-azzjonijiet tagħna u l-effett tagħhom jiġu mmassimizzati aktar tard.

Il-Kummissjoni se tipproponi lill-Kunsill biex japplika l-flessibilità sħiħa li teżisti fi ħdan il-qafas fiskali tal-UE, bil-għan li tgħin lill-Istati Membri jindirizzaw it-tifqigħa tal-COVID-19 u jindirizzaw l-impatt tagħha.

·Meta tivvaluta l-konformità mar-regoli fiskali tal-UE, il-Kummissjoni se tipproponi lill-Kunsill biex jeskludi l-effett baġitarju ta’ miżuri fiskali ta’ darba li jittieħdu biex jikkontrobilanċjaw l-effetti ekonomiċi tal-COVID-19. Il-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir jista’ jakkomoda nefqa eċċezzjonali mmirata. Miżuri ta’ appoġġ bħal dawk li huma meħtieġa b’mod urġenti biex i) irażżnu u jittrattaw il-pandemija, ii) jiżguraw appoġġ ta’ likwidità lil ditti u setturi, u iii) jipproteġu l-impjiegi u d-dħul tal-ħaddiema affettwati, jistgħu jitqiesu bħala nfiq baġitarju ta’ darba.

·Il-Kummissjoni tqis li l-flessibilità li tipprovdi għal “avvenimenti mhux tas-soltu barra mill-kontroll tal-gvern” hija applikabbli għas-sitwazzjoni attwali. Meta avveniment mhux tas-soltu barra mill-kontroll ta’ gvern ikollu impatt kbir fuq il-pożizzjoni fiskali ta’ Stat Membru, il-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir jipprevedi li l-Istati Membri jistgħu jitħallew jiddevjaw temporanjament mill-aġġustamenti fiskali meħtieġa. B’riżultat ta’ dan, din il-klawżola tista’ takkomoda wkoll infiq eċċezzjonali biex titrażżan it-tifqigħa tal-COVID-19. B’mod partikolari, il-klawsola tista’ tapplika għan-nefqa fuq il-kura tas-saħħa u miżuri ta’ salvataġġ immirati għal ditti u ħaddiema, sakemm dawn ikunu temporanji u marbuta mat-tifqigħa. Il-Kummissjoni se ssegwi dak l-approċċ meta tagħmel proposti u rakkomandazzjonijiet lill-Kunsill.

·Il-Kummissjoni se tipproponi lill-Kunsill li l-istituzzjonijiet tal-Unjoni jaġġustaw l-isforzi fiskali meħtieġa mill-Istati Membri f’konformità mar-regoli fiskali tal-UE. Dan għandu jippermetti li jitqiesu sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż f’każ ta’ tkabbir negattiv jew ta’ tnaqqis sostanzjali fl-attività.

·Il-Kummissjoni tinsab lesta li tipproponi lill-Kunsill li l-istituzzjonijiet tal-Unjoni jattivaw il-klawżola ġenerali ta’ salvagwardja biex jakkomodaw appoġġ għall-politika fiskali iktar ġenerali. Din il-klawsola għandha — f’kooperazzjoni mal-Kunsill — tissospendi l-aġġustament fiskali rakkomandat mill-Kunsill f’każ ta’ tnaqqis ekonomiku gravi għaż-żona tal-euro jew għall-UE kollha.

7.Konklużjoni

(1)

Ara l-Anness 1.

(2)

Ara l-Anness 2.

(3)

L-appoġġ li se jiġi mis-sorsi ta’ hawn taħt u se jintuża kif ġej:

-EUR 500 miljun mill-Garanzija tal-FEIS tal-UE se jiġu allokati għall-Garanziji ta’ Self COSME – u se jsiru disponibbli fil-ġimgħat li ġejjin;

-EUR 100 miljun mill-Garanzija tal-FEIS tal-UE se jiġu allokati għall-Garanziji ta’ InnovFin għall-SMEs – u se jsiru disponibbli fil-ġimgħat li ġejjin;

-EUR 250 miljun diġà huma disponibbli taħt it-Tieqa għall-Infrastruttura u l-Innovazzjoni tal-FEIS u se jiġu diretti mill-ġdid lejn strumenti ta’ appoġġ għall-SMEs, fejn possibbli fi sforz kollettiv mal-Banek u l-Istituzzjonijiet Promozzjonali Nazzjonali tal-UE;

-EUR 150 miljun se jiġu riallokati fi ħdan it-Tieqa għall-SMEs tal-FEIS minn strumenti li jappoġġaw interventi speċifiċi għal żmien itwal lejn azzjonijiet għal żmien iqsar b’effett aktar rapidu.

(4)

Dettalji dwar it-tipi differenti ta’ strumenti huma provduti fl-Anness 3.

(5)

Skont ir-Regolament de minimis (ir-Regolament (UE) Nru 1407/2013 tat-18 ta’ Diċembru 2013 dwar l-applikazzjoni tal-Artikoli 107 u 108 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea għall-għajnuna de minimis), għotjiet sa EUR 200 000 fuq perjodu ta’ 3 snin ma jikkostitwixxux għajnuna mill-Istat. Fis-settur tat-trasport tal-merkanzija bit-triq, il-limitu huwa ta’ EUR 100 000 fuq perjodu ta’ tliet snin. Għall-agrikoltura u s-sajd, il-limitu jammonta għal EUR 25 000 u EUR 30 000, rispettivament.

(6)

Ir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 651/2014 tas-17 ta’ Ġunju 2014.

(7)

Qafas Komunitarju temporanju għal miżuri ta’ għajnuna mill-Istat biex isostnu l-appoġġ għall-finanzjament fil-kriżi finanzjarja u ekonomika attwali, verżjoni inizjali ĠU C16, 22.1.2009, p. 1.

IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Brussell, 13.3.2020

COM(2020) 112 final

ANNESSI

tal-

KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-BANK ĊENTRALI EWROPEW, LILL-BANK EWROPEW TAL-INVESTIMENT, U LILL-GRUPP TAL-EURO

Rispons ekonomiku kkoordinat għat-tifqigħa tal-COVID-19

ANNESS 1 – L-IMPATT EKONOMIKU TAL-PANDEMIJA COVID-19

Fil-previżjoni ekonomika interim tagħha tax-xitwa, maħruġa fit-13 ta’ Frar 2020, il-Kummissjoni Ewropea kienet ipprojettat tkabbir tal-PDG baxx fl-UE u fiż-żona tal-euro, ta’ 1,4 % u 1,2 % fl-2020 u l-2021, rispettivament. Minħabba d-data limitata ħafna li kienet disponibbli dak iż-żmien, din il-previżjoni inkorporat xokk temporanju żgħir ibbażat fuq is-suppożizzjoni li l-pandemija kienet se tkun limitata għaċ-Ċina u li kienet se tilħaq il-quċċata tagħha fl-ewwel trimestru tal-2020, u b’hekk kien se jkollha riperkussjonijiet globali limitati ħafna. Il-previżjoni, madankollu, għamlet aċċenn għall-firxa tal-virus bħala riskju ta' ċaqliq ’l isfel sinifikanti għall-ekonomija globali u Ewropea.

Il-COVID-19 issa hija pandemija u s-servizzi tal-Kummissjoni pproduċew estimi ġodda tal-impatt ekonomiku potenzjali tagħha. Dawn huma xenarji stilizzati, u mhux previżjoni. Qed isiru bl-użu ta’ suppożizzjonijiet aġġornati u tekniki tal-immudellar. Għandu jiġi misħuq li għad hemm ħafna inċertezza dwar il-kobor tal-impatt ekonomiku tal-kriżi, li fost l-oħrajn se jiddependi fuq il-firxa tal-pandemija u fuq il-kapaċità tal-awtoritajiet pubbliċi li jaġixxu malajr biex jillimitaw r-riperkussjonijiet tas-saħħa u ekonomiċi.

Ix-xenarju tal-każ bażi huwa msejjes fuq żewġ suppożizzjonijiet:

1) is-suppożizzjoni li bħala pandemija, il-COVID-19 se jkollha l-istess rata ta' mortalità u ta’ morbidità madwar l-Ewropa u l-bqija tad-dinja abbażi tal-aktar stimi riċenti disponibbli. Dan huwa importanti: filwaqt li l-pass tal-firxa tal-virus mhuwiex uniformi madwar l-Istati Membri, billi bħalissa l-Italja hija l-aktar milquta, qed issir is-suppożizzjoni li maż-żmien l-Istati Membri kollha se jiġu affettwati sal-istess punt.

2) minħabba x-xejriet epidemjoloġiċi attwali madwar l-Istati Membri, hemm is-suppożizzjoni li r-restrizzjonijiet neċessarji, li jaffettwaw il-provvista u d-domanda tal-ħaddiema f'xi setturi (pereżempju l-ivvjaġġar, il-bejgħ, eċċ.) se jkollhom impatt akbar minn dak osservat fiċ-Ċina.

L-analiżi tagħmel distinzjoni bejn serje ta’ kanali ta’ trażmissjoni li minnhom il-COVID-19 se taffettwa l-ekonomija Ewropea. Dawn jinkludu (i) ix-xokk li jirriżulta mir-reċessjoni inizjali taċ-Ċina fl-ewwel trimestru tal-2020; (ii) ix-xokk fil-provvista għall-ekonomija Ewropea u globali li tirriżulta mill-interruzzjoni tal-ktajjen tal-provvista u l-assenzi mill-post tax-xogħol; (iii) ix-xokk fid-domanda għall-ekonomija Ewropea u globali kkawżat minn domanda iċken tal-konsumaturi u l-impatt negattiv tal-inċertezza fuq il-pjanijiet ta’ investiment, (iv) u l-impatt tar-restrizzjonijiet tal-likwidità għad-ditti. 

Il-kriżi tal-COVID-19 hija mistennija li se jkollha impatt ekonomiku detrimentali kbir ħafna fuq l-UE u fuq iż-żona tal-euro. L-impatt dirett mill-kanali kollha huwa stmat li se jnaqqas it-tkabbir tal-PDG fi prezzijiet kostanti fl-2020 b’2,5 punt perċentwali mqabbel ma’ sitwazzjoni li fiha ma jkunx hemm pandemija. Minħabba li t-tkabbir tal-PDG fi prezzijiet kostanti kien previst li jkun 1,4 % għall-UE fl-2020, dan jimplika li jista’ jaqa’ għal ftit aktar minn -1 % tal-PDG fl-2020, b’irkupru sostanzjali iżda mhux komplut fl-2021.

Madankollu, xi wħud mill-impatti diretti fl-2020 jistgħu jiġu paċuti minn azzjoni politika f'waqtha u effettiva, li tista’ ttaffi l-impatt negattiv fuq il-PDG fi prezzijiet kostanti. L-Istituzzjonijiet tal-UE u l-Istati Membri qed jintroduċu politiki biex itaffu l-impatt ekonomiku tal-kriżi. Il-miżuri ta’ politika mhux se jkunu kapaċi jħarsu lill-UE mill-effetti negattivi tal-kriżi li ġejjin miċ-Ċina, u b’mod limitat ħafna, jekk xejn, mix-xokk min-naħa tal-provvista fuq ix-xogħol. Madankollu, dawn jistgħu jaqdu rwol importanti biex ipaċu r-riperkussjonijiet negattivi ġejjin minn domanda aktar baxxa mill-konsumaturi u minn kumpaniji b’likwidità ristretta. Flimkien, dawn il-kanali jirrappreżentaw ftit aktar minn nofs tal-impatt potenzjali stmat fuq it-tkabbir, u għalhekk hemm kamp ta' applikazzjoni materjali biex dawn l-impatti ekonomiċi jittaffew. Kumplessivament, ix-xenarju tal-każ ta’ bażi huwa li t-tkabbir tal-PDG fi prezzijiet kostanti fl-2020 se jkun ta’ żero jew saħansitra sostanzjalment negattiv b’riżultat tal-COVID-19. Rispons ekonomiku kkoordinat tal-Istituzzjonijiet tal-UE u tal-Istati Membri huwa essenzjali biex jittaffew ir-riperkussjonijiet ekonomiċi. 

Xenarji aktar avversi, marbutin ma’ impatt aktar fond tal-pandemija, ma jistgħux jiġu esklużi.

Grafika 1. Impatt stmat tal-pandemija COVID-19 fuq l-ekonomija tal-UE: xenarju fl-2020:

Sors: Il-Kummissjoni

ANNESS 2 – MIŻURI NAZZJONALI RELATATI MAL-PRODOTTI U APPARAT MEDIĊINALI U MA’ TAGĦMIR TA' PROTEZZJONI PERSONALI

1.KUNTEST U ĦTIEĠA GĦAL APPROĊĊ KOMUNI

Il-kriżi tal-virus COVID-19 hija emerġenza tas-saħħa mingħajr preċedent. Tirrappreżenta theddida serja fil-livell globali, b’impatt kbir fuq l-Ewropa.

Hija r-responsabbiltà primarja tal-Istati Membri tal-UE li jieħdu l-miżuri tas-saħħa xierqa fil-kuntest tal-kriżi preżenti. Huwa kruċjali li kull miżura nazzjonali jkollha bħala l-għan ewlieni tagħha l-protezzjoni tas-saħħa u tal-ħajja umana, f’konformità mar-regoli tal-UE. Ir-regoli tas-suq intern jappoġġaw lill-Istati Membri f’dan ir-rigward billi jiżguraw l-effiċjenza, is-sinerġiji u s-solidarjetà Ewropea.

Is-suq uniku għat-tagħmir mediku u ta’ protezzjoni personali huwa integrat profondament, u l-ktajjen tal-valur u n-netwerks ta’ distribuzzjoni wkoll. Il-prodotti essenzjali jinkludu n-nuċċalijiet ta’ protezzjoni, il-maskri, l-ingwanti, ġagagi u lbiesi 1 . L-organizzazzjoni tajba tas-suq ġenerali fil-provvista ta’ prodotti kritiċi hija l-uniku mod li bih tiġi prevenuta l-iskarsezza għan-nies li l-aktar jeħtiġuhom – is-sistemi tas-saħħa pubbliċi u, b’mod partikolari, il-professjonisti fil-kura medika, l-iskwadri tal-intervent fil-post, u l-pazjenti.

Dan jeħtieġ rispons Ewropew. Il-Kapijiet ta’ Stat u tal-Gvern Ewropej kollha impenjaw ruħhom għal dan u fil-konklużjonijiet tal-Presidenza tal-Kunsill Ewropew wara l-vidjokonferenza tal-10 ta’ Marzu 2020, taw il-kompitu lill-Kummissjoni Ewropea li tiċċentralizza l-analiżi tal-ħtiġijiet u li toħroġ b’inizjattivi biex tipprevjeni l-iskarsezzi. Irid jiġi żgurat li s-suq intern jaħdem sew u li kull ostaklu inġustifikat jiġi evitat, partikolarment fir-rigward tal-maskri u l-ventilaturi.

F’dan l-ispirtu, il-Kummissjoni diġà organizzat proċedura ta' akkwist għat-tagħmir ta' protezzjoni personali għal 20 Stat Membru taħt il-Ftehim ta’ Akkwist Konġunt varat fit-28 ta’ Frar 2020 u, soġġett għad-disponibbiltà fis-suq u r-rapporti mill-Istati Membri, tista’ tvara aktar akkwisti konġunti.

It-tieni, flimkien mal-Istati Membri u l-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini, il-Kummissjoni waqqfet grupp ta' tmexxija eżekuttiv biex jimmonitorja l-iskarsezzi potenzjali tal-mediċini dovuti għall-COVID-19. Il-Kummissjoni qed timmonitorja s-sitwazzjoni wkoll fil-kuntest tal-Grupp ta' Koordinazzjoni dwar l-Apparat Mediku (Medical Devices Coordination Group, MDCG) u s-sottogruppi tiegħu, pereżempju d-disponibbiltà u l-prestazzjoni ta’ apparat dijanjostiku differenti u l-kooperazzjoni rigward approċċi nazzjonali differenti rigward it-testijiet dijanjostiċi. Finalment, qed jinżammu wkoll il-kuntatti mal-organizzazzjonijiet professjonali ewlenin tal-manifatturi u operaturi ekonomiċi, pazjenti, utenti eċċ.

It-tielet, il-Kummissjoni qed tanalizza l-ħtiġijiet u l-kapaċitajiet tal-produzzjoni meħtieġa fl-Ewropa, bl-għan li tiżgura li t-tagħmir protettiv u l-mediċini jkunu disponibbli fejn l-aktar jenħtieġu. Il-Kummissjoni qed tappoġġa l-industrija fl-isforzi tagħha biex tirreaġġixxi għal din is-sitwazzjoni eċċezzjonali.

Ir-raba’, jistgħu jkunu meħtieġa miżuri biex jiġi żgurat li, fil-każ ta’ skarsezza, it-tagħmir mediku u ta' protezzjoni personali jiġi merfugħ fis-suq u dirett lejn dawk li l-aktar jeħtiġuh. Jistgħu jkunu meħtieġa miżuri nazzjonali għal dan il-għan. Kull miżura nazzjonali ppjanata li tirrestrinġi l-aċċess għat-tagħmir mediku u protettiv trid tiġi kkomunikata lill-Kummissjoni, li min-naħa tagħha tinforma lill-Istati Membri l-oħrajn sabiex tippermetti li jsiru kummenti. Sabiex ikun possibbli rispons koordinat, il-Kummissjoni se tistabbilixxi Task Force konġunta. Il-Kummissjoni se tkompli wkoll tipprovdi l-koordinazzjoni kollha meħtieġa sabiex tiffaċilita l-iskambju ta’ informazzjoni, biex jiġu identifikati s-sinerġiji kollha meħtieġa u biex tikkontribwixxi għall-implimentazzjoni effettiva u konsistenti tal-miżuri nazzjonali. L-ebda miżura restrittiva nazzjonali ma tista' tipprevjeni jew tiskoraġġixxi l-parteċipazzjoni ta’ kumpaniji stabbiliti fit-territorju nazzjonali fil-proċeduri ta’ akkwist konġunti fil-livell tal-UE.

Xi Stati Membri diġà adottaw jew qed iħejju miżuri nazzjonali li jaffettwaw id-disponibbiltà tal-prodotti essenzjali. Jekk ma jkunux imfasslin tajjeb, tali miżuri għandhom riskju li jiggravaw minflok itaffu l-problemi, b’mod partikolari jekk jiffukaw fuq li jillimitaw il-provvisti transfruntiera tal-prodotti inkwistjoni minflok jiddirezzjonawhom lil dawk li l-aktar jeħtiġuhom, kemm fit-territorju nazzjonali, kif ukoll fl-Ewropa, filwaqt li jevitaw l-akkumulazzjoni, ix-xiri ta’ paniku u l-ħela permezz ta’ użi mhux prijoritarji jew saħansitra kontroproduttivi fl-Istat Membru inkwistjoni. Tali effetti negattivi aktarx ikunu aktar akuti meta r-restrizzjonijiet ikunu imposti mill-Istati Membri li jkollhom pożizzjoni ta’ tmexxija jew ċentrali fis-suq fil-produzzjoni, l-importazzjoni u d-distribuzzjoni tat-tagħmir ta' protezzjoni personali u tal-apparat mediku. Id-deċiżjonijiet riċenti ta’ xi Stati Membri li jipprojbixxu jew jirrestrinġu ħafna l-esportazzjonijiet – f’każ partikolari li estenda għal 1 324 prodott, inkluż il-paracetamol u l-apparat mediku – jikkontribwixxu għar-riskju ta’ skarsezzi fi Stati Membri oħrajn, u b’hekk jipperikolaw is-saħħa tan-nies li jgħixu fl-Ewropa, u jenħtieġ li jiġu kkoreġuti bħala kwistjoni ta’ urġenza.

Il-Kummissjoni qed tfakkar hawn taħt id-dispożizzjonijiet legali rilevanti u l-għanijiet komuni li l-miżuri nazzjonali jridu jkunu indirizzati li jiksbu, sabiex mhux biss ikunu legali, iżda biex fuq kollox jappoġġaw l-Istati Membri kollha fl-isforzi tagħhom li jtaffu r-riskji u l-impatt tal-kriżi tal-virus COVID-19.

2.QAFAS LEGALI GĦALL-MIŻURI RESTRITTIVI NAZZJONALI

L-Artikolu 35 tat-TFUE jipprojbixxi r-restrizzjonijiet nazzjonali fuq l-esportazzjonijiet. L-Istati Membri jistgħu jieħdu miżuri ġġustifikati mill- “protezzjoni tas-saħħa u l-ħajja ta’ persuni jew ta’ annimali”, skont l-Artikolu 36. Dawn il-miżuri individwali jenħtieġ li jimxu mal-prinċipju tal-proporzjonalità, jiġifieri jridu jkunu xierqa, neċessarji u proporzjonati biex jilħqu tali għan, billi jiżguraw provvista adegwata lill-persuni l-aktar fil-bżonn filwaqt li jipprevjenu kull okkorrenza jew aggravar ta’ skarsezzi ta’ prodotti meqjusa bħala essenzjali – bħat-tagħmir ta' protezzjoni personali, apparat mediku jew prodotti mediċinali – madwar l-UE. Dan ifisser b’mod partikolari li:

1.Projbizzjoni sempliċi fuq l-esportazzjoni waħedha ma tistax tissodisfa r-rekwiżit legali tal-proporzjonalità. Tali miżura, fiha nfisha, ma tiżgurax li l-prodotti se jilħqu n-nies li l-aktar għandhom bżonnhom. Għalhekk din ma tkunx xierqa biex jintlaħaq l-objettiv li tiġi protetta s-saħħa tan-nies li jgħixu fl-Ewropa. Pereżempju, projbizzjoni tal-esportazzjoni ma tevitax li nies li jew ma għandhomx ħtieġa oġġettiva jew inkella għandhom ftit biss li jakkumulaw jew jixtru l-prodotti, u ma tiżgurax li l-prodotti essenzjali jaslu fejn huma l-aktar meħtieġa, jiġifieri persuni infettati jew istituzzjonijiet u ħaddiema tas-saħħa.

2.Miżuri mingħajr skop identifikat ċar ristrett għall-ħtiġijiet reali, raġuni soda u/jew durata limitata jistgħu jżidu r-riskju tal-iskarsezza u għalhekk huwa probabbli ħafna li jkunu sproporzjonati.

3.Miżuri li jirregolaw is-swieq konċernati b’mekkaniżmi adegwati biex jiddirieġu l-prodotti essenzjali fejn huma meħtieġa l-aktar kemm fi ħdan l-Istati Membri nfushom kif ukoll lil xerrejja kkwalifikati fi Stati Membri oħrajn, jistgħu jkunu kontribuzzjoni pożittiva għall-approċċ koordinat ġenerali Ewropew biex jiġu salvati l-ħajjiet.

4.Ir-regolazzjoni tal-prezzijiet jista’ jkun utli biex jiġu evitati prezzijiet dejjem ogħla jew abbużivi, dment li dawn ir-regoli japplikaw bl-istess mod lin-negozjanti kollha mingħajr diskriminazzjoni fuq il-bażi tan-nazzjonalità jew l-istabbiliment, u dment li jkunu akkumpanjati minn miżuri xierqa oħra biex il-provvisti jaslu għand dawk l-aktar fil-bżonn.

ANNESS 3 – GĦAJNUNA MILL-ISTAT

Għajnuna lil kumpaniji li qed jaffaċċaw ħtiġijiet ta’ likwidità akuti u/jew falliment minħabba tifqigħa tal-COVID-19

Skont ir-regoli tal-UE dwar l-għajnuna mill-Istat, jiġifieri l-Linji Gwida ta’ Salvataġġ u Ristrutturar tal-Kummissjoni bbażati fuq l-Artikolu 107(3)(c) TFUE, l-Istati Membri huma kapaċi jagħtu għajnuna urġenti u temporanja fil-forma ta’ garanziji għal self jew self lil kull ta’ tip ta’ kumpanija f’diffikultà. Tali għajnuna tkun tkopri l-ħtiġijiet tal-operat tal-kumpaniji għal perjodu ta’ sitt (6) xhur.

Barra minn hekk, kumpaniji li (għadhom) mhumiex f’diffikultà wkoll jistgħu jirċievu tali appoġġ, jekk ikunu qed jaffaċċaw ħtiġijiet ta’ likwidità akuti minħabba ċirkostanzi eċċezzjonali u imprevisti bħat-tifqigħa tal-COVID-19, f’konformità mal-kundizzjonijiet rilevanti, b’mod partikolari fir-rigward tal-livell ta’ rimunerazzjoni li l-benefiċjarju huwa rikjest iħallas għall-garanzija jew is-self tal-gvern.

Ġeneralment, kumpaniji li diġà rċevew tali appoġġ fl-aħħar 10 snin ma jkunux eliġibbli għal aktar għajnuna, biex b’hekk jiġi evitat li kumpaniji li mhumiex ekonomikament vijabbli jinżammu fis-suq artifiċjalment (il-prinċipju “darba u tal-aħħar”). Madankollu, il-Kummissjoni hija disposta li taċċetta eċċezzjonijiet għal dik ir-regola f’ċirkostanzi eċċezzjonali u imprevisti bħat-tifqigħa tal-COVID-19, wara notifika individwali.

Barra minn hekk, il-Linji Gwida ta’ Salvataġġ u Ristrutturar jippermettu lill-Istati Membri jwaqqfu skemi ta’ appoġġ dedikati għall-SMEs u għal kumpaniji żgħar tal-Istat, inkluż biex ikopru l-ħtiġijiet tal-likwidità akuti għal perjodu sa 18-il xahar. Pereżempju, fi Frar 2019, il-Kummissjoni approvat skema ta’ appoġġ ta’ EUR 400 miljun fl-Irlanda 2 biex tkopri l-ħtiġijiet akuti ta’ likwidità u ta’ salvataġġ u ristrutturar tal-SMEs bħala miżura ta’ tħejjija għall-Brexit. L-awtoritajiet Irlandiżi issa qed jużaw din il-miżura biex jgħinu lill-kumpaniji jkampaw mat-tifqigħa tal-COVID-19. Skemi ta’ appoġġ simili diġà ġew stabbiliti fi Stati Membri oħrajn, b’mod partikolari l-Finlandja, Franza, il-Ġermanja, il-Polonja u s-Slovenja, u għal ċerti reġjuni fl-Awstrija, fil-Belġju u fi Spanja. Jekk ikun meħtieġ, il-Kummissjoni hija disposta li tassisti lil Stati Membri oħrajn biex jistabbilixxu skemi simili malajr.. Jekk l-Istati Membri jixtiequ jżidu l-baġit tal-iskemi approvati fid-dawl tat-tifqigħa tal-COVID-19, żieda ta’ inqas minn 20 % ta’ baġit ma hemmx bżonn li tiġi notifikata u tista’ ssir direttament mill-Istati Membri, mingħajr involviment ulterjuri tal-Kummissjoni. In-notifiki ta’ żidiet baġitarji ta’ aktar minn 20 % jibbenefikaw minn proċedura ta' valutazzjoni simplifikata.

Għajnuna biex tikkumpensa lill-kumpaniji għal danni mġarrba b’riżultat tat-tifqigħa COVID-19

L-Artikolu 107)2(b) TFUE jippermetti lill-Kummissjoni tapprova l-għajnuna mill-Istat mill-Istati Membri biex jagħmlu tajjeb għad-danni kkawżati minn diżastri naturali jew okkorrenzi eċċezzjonali.

Biex jikkwalifika bħala okkorrenza eċċezzjonali, avveniment irid (i) ikun imprevedibbli jew diffiċli li jiġi previst; (ii) ta’ skala jew b’impatt ekonomiku sinifikanti; u (iii) straordinarju, jiġifieri jkun differenti ħafna mill-kundizzjonijiet li bihom is-soltu jopera s-suq. Il-Kummissjoni tqis li t-tifqigħa tal-COVID-19 tikkwalifika bħala okkorrenza eċċezzjonali minn dawn fl-UE.

Il-miżuri skont l-Artikolu 107(2)(b) TFUE jistgħu jiġu mmirati biex jassistu lil setturi speċifiċi, fil-forma ta’ skemi, jew lil kumpaniji individwali. Għalhekk, din il-possibbiltà tista’ tkun utli biex l-Istati Membri jfasslu skemi għal kull tip ta’ kumpaniji li ntlaqtu b’mod partikolarment ħażin (pereżempju l-avjazzjoni, it-turiżmu u l-ospitalità), jew jagħtu appoġġ individwali lil kumpaniji speċifiċi.

L-Istati Membri jistgħu jieħdu mill-esperjenzi tal-passat u l-prattika tal-każijiet biex ifasslu tali skemi. Pereżempju, fil-kuntest tal-attakki tal-11 ta’ Settembru, il-Kummissjoni kienet approvat skemi ta’ appoġġ fi Franza u l-Ġermanja abbażi tal-Artikolu 107(2)(b) biex tkopri t-telf operatorju mġarrab mil-linji tal-ajru fil-perjodu bejn il-11 u l-14 ta’ Settembru 2001, b’rabta mal-għeluq tal-ispazju tal-ajru b’riżultat tal-attakki 3 . Barra minn hekk, fil-kuntest tal-iżbroff tal-vulkan fl-Iżlanda u s-sħaba ta’ trab f’April 2010, il-Kummissjoni appoġġat skema ta’ appoġġ fis-Slovenja biex tkopri 60% tat-telf ekonomiku tal-linji tal-ajru u l-ajruporti (b’paragun ma’ sitwazzjoni li fha d-diżastru ma jkunx seħħ) fil-perjodu wara d-diżastru, sa ma l-kumpaniji setgħu jerġgħu joperaw normalment 4 .

L-Artikolu 107(2)(b) TFUE jippermetti wkoll lill-Istati Membri jikkumpensaw lill-organizzaturi ta’ attivitajiet, jekk attivitajiet bħal kunċerti, festivals, kompetizzjonijiet sportivi, jew fieri kulturali jew kummerċjali jitħassru b’konsegwenza diretta ta’ okkorrenza eċċezzjonali fit-territorju tagħhom. Fl-10 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni rċeviet notifika mid-Danimarka (l-ewwel, u s’issa l-unika, notifika dwar l-għajnuna mill-Istat marbuta mat-tifqigħa tal-COVID-19) dwar skema biex jiġu kkumpensati l-organizzaturi tal-attivitajiet b’aktar minn 1 000 parteċipant li kellhom jitħassru minħabba t-tifqigħa tal-COVID-19. Il-Kummissjoni ħadet deċiżjoni li tapprova din il-miżura fi żmien 24 siegħa li rċeviet in-notifika mid-Danimarka. Hija lesta li tipprovdi assistenza abbażi ta’ dan il-mudell lil Stati Membri oħrajn li jixtiequ jimplimentaw miżuri simili.

Għall-miżuri kollha li jittieħdu skont l-Artikolu 107(2)(b) TFUE, irid ikun hemm rabta ta’ kawżalità diretta bejn l-għajnuna mogħtija u d-dannu li jirriżulta mill-okkorrenza eċċezzjonali għal kull benefiċjarju, u kull għajnuna trid tkun limitata għal dak li huwa neċessarju biex jagħmel tajjeb għad-dannu. F’dan il-kuntest, il-Kummissjoni hija disposta li taħdem mal-Istati Membri biex jinstabu soluzzjonijiet fattibbli, inkluż pereżempju l-użu ta’ indikaturi biex jiddeterminaw it-telf ekonomiku, f’konformità mar-regoli tal-UE.

(1)

Dan l-apparat huwa rilevanti mhux biss għall-protezzjoni kontra l-COVID-19 iżda wkoll f’bosta oqsma oħrajn għall-professjonisti tas-saħħa fit-trattamenti mediċi (emerġenzi, mard kroniku, infezzjonijiet, l-onkoloġija, l-operazzjonijiet, il-kura personali, eċċ.) kif ukoll għall-professjonisti u l-utenti ta’ attivitajiet industrijali u tal-idejn oħrajn (pereżempju il-protezzjoni ambjentali u t-trattament tal-iskart, proċessi kimiċi u bijoloġiċi, eċċ.).

(2)

SA.53350 (2019/N) – Ireland – Budget increase of R&R aid scheme (SA.49040 as amended to cover temporary restructuring support by SA. 50651)

(3)

SA 269/2002 – Germany – Compensation for direct damage caused by the closure of external airspace for the period 11 to 14 September 2001; SA 309/2002 – France – Sûreté aérienne - compensation des coûts à la suite des attentats du 11 septembre 2001.

(4)

SA.32163 – Slovenia – Rectification of consequences of the damage caused to air carriers and airports by earthquake activity in Iceland and the resulting volcano ash in April 2010.